Там ани баргини мавсумда 3 —4 м арта териб олиш технология-
си упинг ҳосилпга ва хом аш ё сиф атига
деяр л и салбий таъ си р
кўрсатм ай д и
У збекистонда там аки барги териш ию ль ойидан
бош ланиб,
октябрь ойида тугатилади. Ию ль ойида ҳосилнинг 10— 15, август-
д а 4 5 —55, сентябрда 2 5 —30% и, цолгапи октябрда териб
оли
нади.
Т ам аки баргини узиш уни дастлабки (кўчат)
баргларидан
тозалаш дан бош ланади. Айрим пай тларда бу тадбир биринчи
марта барг узиш билан бирга цўш пб ў тказилади . Т ам аки н и д аст
лабки баргларидан вацтида тозалаш ҳосилдорликни
ош иради,
маҳсулот сиф атини яхш илайди.
Б и ринчи ярусдаги барглар техиик ж и ҳ атд ап етилиш и даврида
узиб олингандаи сунг кейинги ярусдаги барглар 4 —7 кун д ан сўнг
ииш ади. Ш унинг учун ҳам бир барг узиш билан иккинчисинипг
орасида 8 — 10 куи вацт ўтади. Б ар гларн и и лож и борича эрталаб
ёки
кечки пай тларда, булутли кун ларда эса кун бўйи узи ш мум
кин. А гар там аки н ин г ўспши ва ривож ланиш и бир текисда бўл-
маса, бундай холларда б аргларни саралаб териш тавси я цили
нади, бунда баргнинг сифати 25—30% ошади. К асал лан ган , ши-
к астлан ган ўсим лнкларнинг
дастлабки барглари тезда
териб
олпннб, алоҳида цуритиладн.
Т ам аки барги цуйидаги тартибда териб олинади: п ай калн и н г
ҳар икки цаторидаги ўсимлик барглари бир йўла терилади. И ш -
чи и к к а л а ц ўлига тахм ипап 8 — 10 тадан барг тўп лагап ид ан кейин
уларн и эҳтиёткорлик билагг цатор орасига цўйиб кетади ва бир
йўла барг бапдларипи хам тўгрилаб кетади. Б у ж ар аён цатор
охпригача ш ундай давом эттирилади. Цатор тугагандан сўнг барг
д асталари э.ҳтиётлик билаи й и ш л а д и ва белгилапган ж ой га та-
ш иб чпцарилади.
Т ам аки баргларини тпзиш (каиоп, спмга тизнш ) майдончасига
СПҒНМН 3 0 —40 кг ли махсус сават ёки
яш икларда таш илса, у лар
ш пкастлап м ай ди ва яхш и сацланади.
Б ар гл ар цандай идиш га солиниш идан ц атъи назар, уларнинг
бан-бандн таш кари га царатиб ж ой лан иш и керак, акс ҳолда барг
лар ш икастлаииб цуритиш пайтида цораядп. Б арглар иди ш ларга
яхш иси пруж нпаспм он цилиб ж ой лан ган и м аъцул. Ш ундай тах-
л ан ган да устки цаторга терилган баргларнинг банди остки цатор-
даги б аргларни ш икастлам айди \а м д а
уларни тнзиш да иш чилар-
га анча ц улай ли к тугдиради. Б у тизуичинипг м ехпат уиумдор-
лпгини анча оширади.
Б ар гл ар м аш инага ёки бошца транспорт воситаларига ю клан-
ганда уларн и н г усти ўт ёки мато билан ёпилиш и лозим.
Ҳозиргп вацтда М олдавия ССР иинг айрим
х ўж али кл ар и д а
там аки баргини махсус контейнерларда таш иш дск
прогрессив
усул кўллан и лм окда. Б у тадбир ун и ю клаш ва тунгариш каби
н ш лари и м ехаи изаци ялаш имконини беради.
Т ам аки барглари ти зилади ган ж ойга келтирилганпдан сўнг,
ш у куннинг ўзида тИзйладйган бўлса, Дастасинн бузмагап ҳоЛда
барг бандини юцорига царатиб бир ц ават цилиб,
эин 1,5 м ли
тахтага тахланади. Пишиб ўтган баргларни эса тескари томони,
я ъ н и бандини ерга царатиб ж ойланади. Б у баргни бирдап сулиб
цолиш идан сацлайди. А гар бугун терилган
баргни тизиш эртага
цолдириладиган булса, бундай ҳолларда ҳам м а баргларнинг бап-
ди ерга царатиб тахланади .
Б ар гн и и нга (каноп ипга) тизиш там аки етиш тириш да
энг
серм еҳпат и ш лардан ҳисоблаиади. Т ам аки етиш тириш учун сарф-
л ан ад и ган умумий х араж атн и н г
20—30% и баргни тизиш га к е
тади. Т ам аки барги ц ўлда ёки м аш н налар ёрдамида и пга тнзи-
лади. Цўлда и пга тизиш да узунлиги
6 0 —
70 см булгап ж уволдиз-
л ар иш латилади. Б ар г бандларидан ж уволдн зга ўтказилиб, у тўл-
гач узун лиги 5 —6 м келади гаи ипга сидириб туш ирилади. Ж у-
волдизга ти зилган баргларни инга
сидириб туш ириш учун битта
иш чи 8 —9 тизувчига хизм ат цилиш и мумкин. Б ун да ҳар бир
ти зувчи да
5 —6 та ж уволди з бўлиш и керак. И ш ш ундай таш кил
цилипса, меҳнат унумдорлиги
15—20% ош ади ҳам да пш нинг си
ф атини назорат цилиш осоплашади-
Б аргларн и тизиш цалинлиги там аки и ави ш ш г х усуснятларн га
ва цуритиш усулига боглиц. Цуйида Д ю б ек—2898 пав там аки
б аргш ш тизиш цали нли ги келтирилган (8 7 -ж ад в ал ).
87. Дюбек-2898 п а в там ак и бар гл ар и н н и п га ти зи ш ц алнилиги
Саргларннг нечакчн
терилншн
S-б м ли ппларга ўткаэн-
ладигаи жуоолдпзлар сопи,
лона
Мпшшг
тамаки билан
огирлиги, кг
Биринчи
6
4
Иккинчи
6
5
Учинчи
5
7
Тўртинчи
5
7
Бешинчи
6
6
Олтинчи
G
4
Б и р метр инда 1 6 0 — 180 тагача барг ти зи ш мумкин.
Т ам аки сунъий иссицлик ёрдам ида ц ури ти лгаи да барглар бир
оз зич тизилади. С ен тяб рь—октябрь ойларида ҳаво
ҳарорати
п асайиш и ва цуритиш ш ароити ём онлаш уви сабабли б аргларни
сийракроц тизиш лозим. 1 гектар м айдондаги майда баргли та
м аки баргини ц ўлда ипга тизиш учун 3 0 —35 кг ип сарф ланади.
Ж ум ҳури ятим и зн и нг там акичилик х ў ж ал и к л ар и д а там аки ти
зиш м аш и наларидан Т П М —69М ва «Апшерон» типидаги машн-
н ал ар кўнроц цўлланилм оцда.
Т ам аки тизиш уч ун капрон ип ёки оддий и п лардан ф ой дала
нилади. М аш инада 1 т там аки тизиш у ч у н 25 кг капрон
ёки
35 кг оддий ип сарф лан ади. Т ам аки б ар гл ар и тизиш дан олдин
столда сараланиб тах л ан ад и ва 1—2 тад ан цилиб м аш инанинг
у затувч и траиспортёрига цуйилади.
Т а м а к и б а р г л а р и н и м а ш и н а д а т и зи ш д а н и л г а р и у л а р бироч
с ў л и т п л г а и б ў л и ш и к е р а к . Ё м ги р д ан с ў н г у з и л г а н б а р г л а р к ей и п -
ги к у н т и зи л а д и .
Т и зи л ган там аки баргларини цуритиш
учун у л ар м аълу м тар-
тпбда ж ойлаш ти ри лади.
ТАМ АКИ Б А РГ И Н И ҚУРИТИЦ1
Т ам аки баргини цуритиш там аки чи ли кда энг м асъ ул и ятл п
пш лардан ҳисобланади. Ч у н ки цуритиш ж араён и да маҳсулот-
нинг сиф ат белгилари ш акллан ади.
Ц уритиш ж араён и да баргда фацат сувнинг йуцотплиш и эмас,
балки м ураккаб физиологик ва биохимик ў згари ш лар содир бу-
лади. Н ати ж ад а хом аш ё ф ойдаланиш учун яроцли ҳолатга ке-
Do'stlaringiz bilan baham: