К у р с н и н г у м у м и й м а с а л а л а р и д о н м а с с \ с и н и с \ Қ л \ ш в \ Қ а й г а и л л ш

12. Д о н м а с с а с и н и э л е в а т о р с н л о с л а р и г а ж о й л а ш т н р и ш д а г н с а р а л а н и ш и
(И. А. Красицкий маълумоти)
Намуна
номери
Натура 
оғирлиги, л/г
Таркиби, %
бегона
экинлар
уруғи
аралашмннинг 
органик би- 
рикмалари
енгил ва 
чанг ҳол- 
даги ара- 
лашма
спнган
донлар
луч 
до нлар
1
704,0
0,32
0,14
0,55
1,84
0,09
2
706,5
0,34
0Д4
0,51
1,90
0,13
3
708,5
0,21
0,04
0,36
1,57
0,11
4
705,0
0,21
о,о;4
0,35
1,99
0,10
5
677,5
1,01
0;65
2,14
2,20
0,47

---

т а ш и ш д а тез кеч ад и . С и л к п н и ш н а т и ж ас и д а
о ғи р , т ў л а
д о н л а р п аст қ а в а т д а
т ў п л ан и б , 
п у ч
д о н л ар , т у р л и х и л
а р а л а ш м а л а р дон 
м ассас н н и н г гоқори қи см и д а а ж р а л и б қ о л а - 
ди: Д о н н и н г с а р а л а н и ш и , а й н и қ с а у зо қ м уд- 
д ат г а с а қ л а ш у ч у н б ел ги л а н га н дон м асса- 
л а р и уч ун ж у д а х ав ф л и д и р . О м б о р л ар га ёки 
э л е в а т о р л а р г а д о н л а р н и ж ойланх ж а р а ё н и д а
д о н м ассаси н и н г қ п с м л а р и д а т у р л и
го вак - 
л и к д а г п , т у р л и х и л ф и зи ол оги и а к т и в л и к д а- 
ги д о н л ар а ж р а л и б ж о й л аш а д и . Д о н н и н г бу 
■физик хоссаси у н и с а қ л а ш д а сал б и й т а ъ си р
э т а д и . 
Ш у н п н г 
у ч у н ҳ ам дон 
м ассаси н и
ж о й л а ш д а , 
т а ш и ш д а , с а қ л а ш д а и м к о н и я т и
борича д о н л а р н и н г с а р а л а н и ш и г а й ў л қ ў й - 
м а с л и к к а
ҳ а р а к а т ц и л и ш
л ози м . 
Б у н д а н
т а и щ а р п д он н и н г 
и ф л о с л ан ган л и ги н и , 
си­
ф а т к ў р с а т к п ч л а р и н и а н и қ л а ш у ч у н , о л и н а- 
д и ган н а м у н а л а р н и н г а н и қ б ў л и ш и у ч у н дон 
м ассаси н и н г ш у ф и з и к х о ссаси н и эъ т и б о р га 
о л и ш керак.
Д о н
м а с с а с и н и н г
г о в а к л и г и .
Д о н н и н г ғо в ак л и ги у н и с а қ л а ш д ав р и д а ке- 
ч ад и га н б ар ч а ф и зи о л о ги к
ҳ ам д а ф и зи к а - 
ви й ж а р а ё н л а р н и н г ў т и ш и га т а ъ с и р эт а д и .
Ғ о в а к л и л и к ф а қ а т г и н а
д о н н и н г а н а т о м и к
т у зи л и ш га , й и р и к ва м ай д а л и ги га
б о ғл и қ
б ў л и б ги н а қ о л м а с д ан , 
б а л к и ^унинг н а м л и ги , ц а л и н л и ги , б его н а 
а р а л а ш м а л а р м и қ д о р и ҳ а м д а у н и н г би р т е к и с л и г и га б о ғл и қ д и р . 
Д он м ассаси н и н г ғо в а к л и ги д а ги ҳ ав о у н и ҳ а м д а у н д а ги ҳ а р бир 
т и р и к о р га н и зм н и
у з о қ м удд ат ҳ а в о б и л а н
т а ъ м и н л а б ту р а д и . 
Б у н д а н т а ш қ а р и дон м ас саси о р а л и ғи д а ги ҳ ав о у р у ғ л и к д о н л а р
у н и ш қ о б и л и я т и н и н г с а қ л а н и ш и га ҳа
* 1
т а ъ с и р этад и . Д о н м а с ­
с ас и н и ж о й л а ш т п р и ш д а зи ч л а н т и р и ш қ а н ч а л и к к а м б ў л с а , ғо- 
в а к л и к ш у н ч а л и к к ў п б ўлад и . Б у эса ў з н а в б а т и д а ш у н ч а л и к к ў п
ж о й н и т ал аб эт а д и . Д он м ас саси д аги г о в а к л и к м и ед о р и дон ту р и , 
н а м л и г и ҳ ам д а 
б о п щ а к ў р с а т к и ч л а р и г а қ а р а б т у р л и ч а б ў л и ш и
м у м к и н . М асал ан , 
б уғд ой н и 1,2— 1,4 г /с м 3 м и қ д о р д а з и ч л а г а н д а
у н и н г н а т у р а о ги р л и г и ш у н г а м у в о ф и қ 7 3 0 — 820 г /л б ў л ад и . Д о н ­
н и н г зи ч л а н и ш и б и л а н н а т у р а о ғ и р л и г и о р а с и д а ги ф а р қ д о н н и н г 
г о в а к л и к м и қ д о р и б и л а н б ел ги л ан ад и . Ш у н д а й қи л и б , д о н н и н г 
ғ о в а к л и г и о р а л и г и д а г и ҳ а ж м и н и дон м а с с ас и н и э г а л л а г а н у м у ­
м и й ҳ а ж м и г а н и с б а т и б и л ан б ел ги л ан ад и . Д о н н и н г ғ о в а к л и г и н и
қ у й и д а г и ф о р м у л а б и л ан а н и қ л а ш м у м ки н :