Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

 
КАТТА ҲАЖМЛИ МАЪЛУМОТЛАРНИ ЗАМОНАВИЙ АХБОРОТ 
ТИЗИМЛАРИДА ТАШКИЛ ҚИЛИШ, САҚЛАШ ВА БОШҚАРИШНИНГ УСУЛ ВА 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ 
 
Қорабоев Ж.Ф. (“ Мультимедиа технологиялари” кафедраси катта ўқитувчиси) 
 
Замонавий ахборот тизимларида фойдаланиладиган ахборот (айниқса видео, аудио 
мультимедиали маълумотлар) ҳажмини жадал ўсиши мутахассислар олдига уларни 
сақлаш ва бошқаришнинг янги мураккаб масалаларини қўяди. Ҳозирги кунда катта 
ҳажмли маълумотлар билан ишлайдиган ахборот тизимларининг аппарат платформаси 
сифатида, маълумотларга параллел ишлов бериш ва исталганча ахборот сақлаш ҳажмини 
кенгайтириш хусусиятига эга бўлган, кўп процессорлик мейнфрейм серверлар 
класстеридан фойдаланилади. Шунингдек, катта ҳажмли маълумотларни кичик 
масалаларга тақсимлаш орқали ишлашга мўлжалланган MapReduce каби аппарат дастурий 
технологиялар ҳам мавжуд.
MapReduce тақсимланган маълумотлар модели 
MapReduce дастурий тизим Google компанияси томонидан яратиган бўлиб, Google 
File System тақсимланган файл тизим асосида амалга оширилган. Бу махсулот Google 
компаниясининг хусусий мулки ҳисобланади. Шунингдек, MapReduce эркин ва очиқ 
дастурий махсулот ҳисобланади. 
MapReduce моделида барча ҳисоблаш муолажалари “калит-қиймат” деб аталадиган 
жуфтлик тўплами устида амалга оширилади. MapReduce муҳитида ҳисоблашларни амалга 
оширишда иккита муҳим «Map» ва «Reduce» функцияларидан фойдаланилади (1-расм).
1. 
«Map» босқичида маълумотлар фойдаланувчи томонидан аниқланган map() 
функцияси орқали қайта ишланиб, фильтрланади ва “калит-қиймат”дан иборат 
маълумотлар тўпламини ҳосил қилади. Бу ерда калит муҳим ахамиятга эга. Чунки, 
кейинчалик бир хил қийматли калитлар бир хилдаги Reduce() функциясига юборилади. 
map() функциянинг барча экземплярлари бир-биридан мустақил параллел ҳолда ишлаши 
мумкин.
2. 
«Reduce» босқичи. Reduce() функцияси ҳам фойдаланувчи томонидан ёзилади. 
Унда олдинги босқичда ҳосил бўлган барча “калит-қиймат” ёзувларга калитига қараб 
ишлов берилади. Функция қайтаридган қиймат MapReduce масаланинг охирги натижаси 
ҳисобланади. Reduce() функциянинг ишлаётган барча экземплярлари бир-биридан 
мустақил параллел ҳолда ишлаши мумкин. 
MapReduce технологияси катта ҳажмдаги маълумотларга минглаб компьютерлар 
орқали ишлов беришга мўлжалланган. Шунинг учун, унда албатта алоҳида 
компьютерларнинг ишдан чиқиши ҳолатларига нисбатан турғунлик хусусияти бўлиши 
керак. Шунинг учун, MapReduce технологияси, минглаб компьютерларни жалб қилиш 
билан, турғунлик ва кенгайиш талабларини таъминлай олади.

---

311 
1-расм. MapReduce тақсимланган маълумотларга ишлов бериш технологияси