Қишлоқ ХЎжалиги ишлаб чиқаришини механизациялаштириш

 
 
 
 
1.22-расм. Трактор 
юриш қисмининг 
тупроқнинг 
чуқурзичланишига 
таъсири 
 
 
Трактор шатаксирашидаги 
зичланиш, унинг ғилдиракли ѐки 
занжирли 
(лентали) 
юриш 
қисмини 
шатаксираши 
(сирпаниши) оқибатида тупроққа 
қўшимча босим ҳосил қилиши 
натижасида ҳосил бўлади ва
тупроқнинг юқори қатламини 
сурилиши ҳамда донадорлигини 
бузилишига 
(1.23-расм) 
олиб 
келади
13
. 
13
―Мы знаем как сохранить почву‖. Тракторы
САTERHILLERYRDA 3601 (12/99 ) . 2001. 8-бет

---

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИ МЕХАНИЗАЦИЯЛАШТИРИШ
 
 
 
 
1.23-расм. Трактор 
юриш қисми 
шатаксирашининг 
тупроқ зичланишига 
таъсири. 
 
 
 
Ғилдираклар 
орасидаги 
тупроқ зичланиши икки ѐки учта 
қўш 
шиналарнинг 
ѐн 
томонларини 
қаттиқлиги 
ҳисобига вужутга келган ва ѐн 
томонига маълум бурчак остида 
таъсир этувчи босим натижасида 
вужудга келади (1.24-расм). 
 
 
 
 
 
1.24-расм. Қўш 
ғилдираклар орасидаги 
тупроқнинг зичланиши. 
 
 
 
 
 
 
Тупроқ зичланишини камайтириш 
учун қуйидагиларга алоҳида эътибор 
бериш керак: 
1)
Тупроқнинг зичланиши 
асосан 
техникаларни 
даладаги 
харакати билан боғлиқ бўлганлиги 
учун иложи борича далага кам ва 
тежамли кириш, қурама (комплекс) 
агрегатлар билан ўтказиш; 
2)
Тупроқнинг 
қайта 
зичланишининг 
80% 
техникани 
экишдан олдин биринчи ўтишида 
ҳосил бўлишини ҳисобга олиб, 
экишдан олдин тупроққа ишлов 

---

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИ МЕХАНИЗАЦИЯЛАШТИРИШ
бериш ишларини мумкин қадар 
енгил тракторлар билан бажариш; 
3)
Ғилдиракли 
тракторнинг 
орқа 
ғилдираклари 
кейин махсус из юмшатгичлар 
ўрнатиш 
ва 
изларни 
30 
см 
чуқурликда юмшатиш; 
4)
Тупроққа экишдан олдин 
ишлов беришда унинг намлилик 
даражаси ва трактор шинасининг 
протекторларини ҳолатига алоҳида 
эътибор қаратиш керак. Чунки 
тупроқда 
намлик 
даражаси 
меъѐридан ортиқ бўлса, шиналар 
тупроқ билан етарлича илашмайди 
ва ғилдираклар шатаксирайди ва 
тупроқ зичланади.
Тавсиявий хулоса:
Тупроққа 
ишлов беришда иложи борича 
занжирли ѐки енгил ғилдиракли 
тракторлар 
билан 
бир 
неча
агротехник тадбирларни бир - 
бирига қўшиб олиб бориш мумкин 
бўлган агрегатлардан фойдаланиш
мақсадга мувофиқ бўлади
Назорат саволлари: 
1.
Трактор юриш қисмининг вазифаси ва турларини айтинг. 
2.
Тракторларнинг агротехника масофаси ва колеяси деганда нимани 
тушунасиз? Уларнинг аҳамиятини айтинг.
3.
Тупроқ зичланишининг моҳиятини ва турларини айтинг. 
4.
Тупроқнинг қайта зичланиши деганда нимани тушунасиз? 
5.
Тупроқ зичланишининг камайтиришда қўлланиладиган қандай 
тадбирларни биласиз? 

---