Қишлоқ ХЎжалиги ишлаб чиқаришини механизациялаштириш

йўллари. 
3. Бажарилган иш учун ѐқилғи ва мойлаш материаллари сарфи. 
 
 
 
 
 
 
 
30.1.Агрегатнинг иш унуми ва турлари
 
Маълумки, 
меҳнат 
унумдорлиги
қишлоқ хўжалиги 
ишлаб 
чиқариши 
самарадорлигининг 
энг 
муҳим 
кўрсатгичидан бири ҳисобланади. 
Меҳнат 
унумдорлиги 
сарфланган меҳнат бирлигига (1 
киши-кун, 1 киши-соат) тўғри 
келадиган маҳсулот миқдори билан 
аниқланади.Ҳар қандай меҳнат қўл 
кучи билан ѐки турли кўринишдаги 
қуроллар 
ѐрдамида 
амалга 
оширилади. 
Меҳнат 
унумдорлигини 
оширишда уни илмий асосда ташкил 
этиш муҳим рол ўйнайди. Унинг 
асосий вазифаси
– кам меҳнат 
сарфлаган 
ҳолда 
инсоннинг 
меҳнатидан 
кўпроқ 
самара 
олишдир.
Меҳнатни 
илмий 
ташкиллаштириш – 
бу ишлаб 
чиқаришни давомли, кетма-кет ва 
оғишмасдан яхшилаш ҳамда янги 
усуллар, 
қуроллар, 
меҳнат 
шароитларини ва бошқарувни 
юқори савияда ташкиллаштириш 
демакдир. 
Меҳнат 
самарадорлигини 
оширувчи чора-тадбирларни учта 
асосий 
йўналишда: 
ишларни 
механизациялаштириш, меҳнатни 
оқилона ташкиллаштириш ва 
жадаллаштириш
йўналишларида 
олиб бориш мумкин. 
Ишларни 
мехнизациялаштириш 
-
қўл 
меҳнатини 
машина 
билан 
алмаштириш, 
меҳнатни 
енгиллаштирувчи 
турли 
мосламаларни 
ва 
кичик 
механизацияларни қўллаш ҳисобига 
маҳсулот ишлаб чиқаришда меҳнат 
Таянч 
иборалар: 
меҳнат 
унумдорлиги, 
меҳнатни 
илмий 
ташкиллаштириш, ишларни механизациялаштириш, меҳнатни оқилона 
ташкиллаштириш ва жадаллаштириш йўналишлари, агрегатни назарий 
ва ҳақиқий иш унуми, смена вақтидан фойдаланиш коэффициенти, 
ѐқилғи ва сурков мойлари сарфи. 
30-МАВЗУ. АГРЕГАТНИНГ ИШ УНУМИ ВА ЁҚИЛҒИ САРФИ
 

---

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИ МЕХАНИЗАЦИЯЛАШТИРИШ
сарфини кескин камайтиришдан 
иборат.
Меҳнатни 
оқилона 
ташкиллаштириш
– энг қулай иш 
шароитларини 
яратиш, 
ишлаб 
чиқариш жараѐнларини олдиндан 
ҳисоблаш, одамлар ва техникани 
тўғри 
тақсимлаш, 
соатбай 
графиклар, 
асбоблар 
сифатини 
яхшилаш, материалларни иш учун 
қулай жойлаштириш, яъни иш 
жойини 
энг 
яхши 
тартибда 
ташкиллаштиришдан иборат. 
Меҳнатини жадаллаштириш
- 
ҳар бир ишчининг вазифаларни аниқ 
тақсимлаш, иш вақтидан унумли 
фойдаланиш, яъни иш вақтини 
йўқотмаслик, 
ишчиларнинг 
малакасини ошириш ва умумий 
маданий 
савиясини 
кўтариш, 
шунингдек бошқа имкониятлардан 
тўлиқ фойдаланишга айтилади. 
Қишлоқ хўжалигида меҳнатни 
ташкиллаштиришга 
илмий 
ѐндошиш, 
унинг 
техник 
жиҳозланганлик 
даражасини 
ошириш муҳим касб этган ҳолда уни 
ташкиллаштириш анча мураккаб 
бўлади. 
Бунда 
кадрлар 
билан 
таъминлаш 
ва 
уларни 
касбий 
тайѐрлаш; корхона ичида ишлаб 
чиқариш соҳасига қараб меҳнатни 
тақсимлаш, ўриндошлик қилиш, 
шунингдек, 
жамоа 
ичида 
ҳам 
меҳнатни тақсимлаш, иш жойларини 
ташкиллаштириш, 
меҳнат 
жараѐнларини 
бошқариш 
талаб 
этилади. Шу билан бирга меҳнатни 
меъѐрлаш ва ҳақ тўлаш масалалари 
ҳам меҳнатни ташкиллаштириш 
масалалари 
билан 
бевосита 
боғлиқдир. 
 
Меҳнат 
унумдорлигини 
ошириш қонуни - жамиятимизнинг 
иқтисодий 
қонунларидан 
биридир.Меҳнат 
унумдорлигини 
ўсиши ишчилар сонини оширмасдан 
кўпроқ 
маҳсулот 
етиштириш 
имконини яратади. 
Шунинг учун ҳам меҳнат 
унумдорлигини 
белгилайдиган 
асосий омиллардан бири