Бадиий ижодиёт маркази

 
8. Бoлaлaр фoльклoр қўшиқлaри. 
Ҳар бир инсон болалигидан бошлаб ўзи билмаган ҳолда катта 
одамларнинг эътибори қаратилган мўъжизавий мавжудотга айланади. Катталар 
унга исм қўядилар, бешикка белайдилар, аллалар айтадилар, қўлчаларига овоз 
чиқарувчи ўйинчоқлар тутқазишади. Бир оз гап эшитадиган бўлгани заҳоти 
овунмачоқлар айтишади. Кейинчалик эса фарзанд топишмоқлар, эртаклар, 
қўшиқлар оламига кириб халқ расм –русумлари, оғзаки ижоди оғушида улғая 
боради. 
Халқ қадим замонлардан фарзандларнинг маънавий ва жисмоний 
тарбиясига алоҳида эътибор билан қараган. Агар аллалар, эртаклар унинг 
маънавий дунѐсини бойитса, турли ўйинлар: қувлашмачоқ, бекинмачоқ, чиллак, 
варрак учириш кабилар жисмонан чиниқтирган. Ёш болалар алоҳида эътиборга 

---

37 
лойиқ ҳалқларда эса улар учун махсус сўз намуналари яратилган. Ўзбеклар ана 
шундай халқлар қаторидан муносиб ўрин оладилар. Тез айтишлардан тортиб 
аллаларгача, топишмоқлардан тортиб санамачоқларгача бевосита ѐш авлод 
тарбиясига бағишланган болалар фольклори жанрларини, намуналарини 
ташкил этади. 
Ўзбеклар болалар фольклорига оид асарларни бир неча асрлар олдиноқ 
ҳозирги замон педагогикаси талабларини ҳис этгандек яратганлар. Аслида халқ 
бу талабларни ўзича ҳисобга олган. Педагогика фани эса уларни кейинчалик 
кашф қилган. Хусусан болалар учун яратилган асарларнинг тили содда, 
мазмуни эса эсда қоладиган бўлиши лозим. Шунингдек бу асарлар албатта 
тарбиявий аҳамият касб этгани ҳолда, болаларда, халқига, ватанига, 
қадриятларига, аждодларига ҳурмат руҳини шакллантириши керак. Бундай 
намуналар фарзандларимизнинг маърифий озуқаси ҳисобланади. Бўриниг 
йиртқичлигини, тулкининг айѐрлигини улар дастлаб ўзларига аталган 
эртаклардан билиб оладилар. Айни пайтда, бундай асарлар болада гўзалликка 
интилиш туйғусини уйғотишга ҳам мўлжалланган бўлади
.