Tadqiqotlari

Y
i
 = a
1
 + a
1
x ; 
Bunda:Y
i
–natija ko‘rsatkichi;
a
1
– ikkinchi darajali va tasodifiy omillar ta’sirida yuz beradigan natija 
belgisinining o‘zgarmaydigan bir qismi; 
a
1
x – hisobga olingan natija belgisining ma’lum omil belgilar ta’siri ostida 
shakllangan o‘zgariuvchining bir qismidir. 
Muayyan davr ichida ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi bog‘lanishni asosan oddiy 
parallel qatorlar tuzish yo‘li bilan o‘rganiladi. Shu maqsadda eng avvalo, 
taqqoslanayotgan belgilar o‘rtasida bog‘lanish bor-yo‘qligi nazariy jihatdan asoslab 
chiqiladi. Keyin esa har ikkala qator yonma-yon joylashtirilib, bir-biri bilan 
taqqoslanadi. Bunday korrelyatsion bog‘lanishlar yuqorida aytilganidek bir qancha 
yo‘nalishlarda amalga oshiriladi:
- to‘g‘ri chiziqli bog‘lanish; 
- qisman to‘g‘ri chiziqli bog‘lanish; 
- teskari chiziqli bog‘lanish; 
- qisman teskari chiziqli bog‘lanish; 
- nol koeffitsiyentli bog‘lanish. 
Marketing tadqiqotlarida barcha bog‘lanishlar uchrashi tabiiy. Bularning har 
birini qisqagina qarab chiqish maqsadga muvofiq.
To‘g‘ri chiziqli bog‘lanish deyilganda, omillarning ijobiy tomonga o‘zgarishi 
natijaning ham ijobiy tomonga o‘zgarishiga olib kelishi tushuniladi. Bunga quyidagi 
misolni keltirish mumkin: 
 
 
 
 
 
 
 

---

298 
14.2-jadval 
To‘g‘ri chiziqli bog‘lanish 
Omillar 
X 
4 
6 
8 
10 
X o‘rtacha 7 
Natija
U 
19 
22 
25 
28 
U o‘rtacha 23,5 
Omilning o‘rtachadan