Tadqiqotlari

 
 
 
 
 

---

274 
 
13.1 - jadval 
“X”-hodisaning yuz berishi va “U”- hodisasining yuz berishining sabab
ko‘rinishlari 
Odatiy ma’nosi 
 
Ilmiy ma’nosi 
 
X hodisaning bo‘lishi- U hodisaning yuz 
berishiga birgina sababdir.
 
X-hodisaning yuz berishi U- hodisaning 
yuz berishiga sabab buluvchilardan 
biridir. 
X 
hodisaning 
bulishi 
doimo 
U 
hodisaning yuz berishiga sabab bo‘ladi 
(ular orasida aniqlovchi (determinatsiya) 
bog‘liqlik mavjud).
 
X hodisa yuz berishi U xodisaning yuz 
berishi ehtimolini oshiradi (ular orasida 
taxminiy bog‘liqlik bulishi mumkin). 
X hodisaning yuz berishi U hodisaning 
yuz berishiga sabab deb isbotlash 
mumkin.
 
 
X 
hodisaning 
yuz 
berishini 
U 
hodisaning yuz berishiga sabab deb 
isbotlash mumkinmas. Agar shunday 
bo‘lsa, undan chiqqan natijani taxmin 
kilish mumkin. 
Iqtisodiy faoliyat natijasini ifoda etgan har bir ko‘rsatkich natija ko‘rsatkichi 
bo‘lib hisoblanadi. Buni falsafiy jihatdan qaraydigan bo‘lsak oqibatdir. 
Marketing tadqiqotlarida sabab – oqibat munosabatlarining odatdagidan ko‘ra 
ilmiy mohiyatidan foydalanish to‘g‘rirok bo‘ladi. Marketing 
harakatlarining 
natijalari bir qator omillar bilan belgilanadi va sabab va oqibat o‘rtasidagi 
munosabatlar tabiatda ko‘proq ehtimollik hisoblanadi. Ko‘pgina hollarda tasodifiy 
bog‘liqlikni isbotlab bo‘lmaydi, shunchaki sabab-oqibat bog‘liqligining mavjudligini 
taxmin kilish mumkin. Boshqacha kilib aytganda, sabab-oqibat munosabatlarining 
real mavjudligi aniqlanmagan. Shuning uchun sabab-oqibat o‘rtasida munosabatlar 
mavjudligi ilmiy tomondan asoslangan va buning uchun ularning birligini aniqlash 
uchun bir necha shartlar mavjud. 
Sabab-oqibat munosabatlari mavjud bo‘lishining shartlarini ko‘rib chiqadigan 
bo‘lsak, tasodifiy yoki sabab-oqibat munosabatlar mavjudligini ishonch hosil kilish 
uchun 3ta shartga amal kilish lozim: 

---

275