Кино ва телевидениеда монтаж

Aynan bir ob’ektni tasvirga olishda kadrlar bir plan 
yirikligi tashlab montaj qilinadi. Masalan yirik plandan keyin 1-
o‘rta planni tashlab 2-o‘rta planga o‘tiladi va h.k.)
12
 
Kadrlar 
plan 
yirikligi 
kadrdagi 
insonga 
nisbatan 
belgilanadi. Bunda kadrda inson aks etgan bo‘lishi shart emas, 
plan kattaligini belgilashda shu kadrda inson qanchalik 
kattalikda aks etishi yoki uning qaysi qismi shu kadrga sig‘ishini 
tasavvur qilib ko‘rishning o‘zi kifoya
13
. 
 
 
12
Walter Murch. In the blink of an eye. 1995. ISBN -13 978-1879505230, 18-b. 
13
Ken Dancyger. The Technique of Film and Video Editing: History, Theory, 
and Practice.2007, Elsevier Inc.
. 33-b.

---

49
Nazorat savollari: 
1. Plandan planga o‘tish qanday qoidaga asosan amalga 
oshiriladi? 
2. Umumiy plandan yana umumiy planga o‘tish mumkinmi? 
3. Qanday holatlarda yirik plandan yirik planga o‘tish 
mumkin emas? 
4. Planlar yirikligini belgilashda asosiy mezon nima? 
 
 
1.3 Ikkinchi tamoyil:
Makonda mo‘ljal olish bo‘yicha montaj 
Bu mavzuda montajning ikkinchi tamoyili talablari va 
qoidalari yoritib berilgan. Tomoshabin uchun film voqealari sodir 
bo‘layotgan makon haqida to‘g‘ri tasavvurni shakllantirish bu 
tamoyilning asosiy talabi hisoblanadi. 
Bu 
tamoyil, 
nazarimizda, 
montajning 
eng 
muhim 
tamoyillaridan biri bo‘lib, u kadrda ikkita va undan ortiq 
ob’ektlar, insonlar o‘zaro munosabatda bo‘lgan vaziyatlarda 
voqeani tomoshabinga tushunarli qilib yetkazib berishda muhim 
ahamiyat kasb etadi. 
Bunday sahnani, ya’ni ikkita inson o‘zaro suhbat qurayotgan 
sahnani qanday qilib to‘g‘ri tasvirga olish mumkin? Kameralarni 
qaysi nuqtalarga qo‘yilsa to‘g‘ri bo‘ladi? Ishtirokchilari soni 2 
tadan 100 tagacha, hatto undan ko‘p bo‘lgan vaziyatlarda 
kadrlarni qanday tasvirga olish lozim? Biror makon yoki joyda 
sodir bo‘layotgan voqea haqida tomoshabinga qanday qilib to‘g‘ri 
taassurot uyg‘otish mumkin?
Keling, bu savollarga javob topishni quyidagi eng sodda 
vaziyatni ko‘rib chiqishdan boshlaymiz: alohida-alohida tasvirga 
olingan ikkita insonning yirik planlarini o‘zaro montaj qilinganda 
ular huddi o‘zaro suhbatlashayotgandek bo‘lib ko‘rinishlari uchun 
kameralarni qaysi nuqtalarga o‘rnatib tasvirga olish kerak? 
Ishni 
bu 
sahnaning 
mizantsenasini 
(tasvirga 
olish 
maydonchasi 
chizmasini) 
chizib 
olishdan 
boshlaymiz. 
Kameralarni 1- va 2- tasvirga olish nuqtalariga o‘rnatamiz (20-
rasm). 

---

50
20-rasm. 
Tasvirga olishdan so‘ng ekranda