T ü r k d I l k u r u m u y a y I n L a r I

arkış tirgiş ı-:
kervan gönder-
“ötüken yir olurup 
arkış tirgiş ı
sar neng bungug yok: 
Ötüken yerinde 
oturup kervan gönderirsen hiçbir sıkıntın olmayacak”
(KT G / 8; Alyılmaz, 
2003, s. 152).
sü yorıt-:
Ordu yürüt-, ordu sevk et-
s
ü yorıt
dım: 
Ordu sevk ettim
(BT / 25; Alyılmaz, 2003, s. 152; Alyılmaz, 
2021, s. 348)
açsık toksık öme-:
açlığı tokluğu düşünme-
“türük bodun… 
açsık toksık öme
z sen: 
Ey Türk milleti… açlığı tokluğu 
düşünmezsin”
(KT G / 8; Alyılmaz, 2003, s. 152).
“Deyimlerin ne denli bizden, ne ölçüde bizim öz malımız olduğunu an
-
lamak için başka Türk lehçelerine de bakmak gerekir. Bugün Türkiye Türk
-
çesinden oldukça uzaklaşmış olan Kazak lehçesine bakarsanız “Qızım sağan 
söyleyin kelinim sen tında.” Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla [işit] 
deyiminin yaşadığına tanık oluruz” (Aksan, 1996, s. 31-32).
Birbirinden farklı coğrafyalarda ve farklı siyasî çevrelerde yaşamış olan 
Türk toplulukları benzer veya aynı anlama gelen deyimler meydana getir
-
mişlerdir. Türkiye Türkçesi gibi Azerbaycan Türkçesi de deyimler yönünden 
12
Konuyla ilgili olarak ayrıntılı bilgi için bk. Aksoy, 2018; Aksoy, 1984; Aksoy vd., 1996; 
Eyüboğlu, 1975; Gözler, 1991; Taymas, 1988; Ülküsal, 1970; Yanar, 1997; Yoldaşev vd., 
1998; Kürenov vd.
,
1995; İsmail vd., 1995; Acaroğlu, 1992; Tavkul, 2001; Hasan, 1997; 
Musaoğlu vd., 1995; Öztopçu, 1992.

---

124
İslam Türkay’ın şiirlerinde kalıplaşmış dil ögeleri
T Ü R K D İ L K U R U M U Y A Y I N L A R I
oldukça zengindir ve Türkiye Türkçesinde kullanılan pek çok deyim Azerbay
-
can Türkçesinde de görülmektedir. İslam Türkay’ın şiirlerinde de bu türden 
deyimlere oldukça sık rastlanmaktadır: