Namangan davlat universiteti madaniyatshunoslik

 
Din 
–muayyan insonlar guruhining Borliq Haqiqati haqidagi (odatda ilohiy vahiyga asoslangan) 
tasavvurlari, ularga qat`iy ishonchi, shu ishonchga muvofiq amal qilishga intilishi. Dinning 
botiniy va zohiriy jihatlari mavjud bo`lib, botiniy jihati imon, zohiriy jihati ibodatlardir. Imon 
masalasi din va ma`naviyatning umumiy jihati bo`lib, diniy imon ma`naviyatning muayyan 
jihatiga nisbatan xususiy holdir. 
 
Islom dini – 
Muhammad(sav) ga vahiy orqali nozil bo`lgan Allohning oxirgi kitobi Qur`oni 
karimda va Payg`ambarimizdan etib kelgan sahih hadislarda o`z ifodasini topgan e`tiqod tizimi.
 
Islom ma`naviyati – 
Oxirgi va mukammal ilohiy kitob bo`lmish Qur`oni karim mazmunida 
ifodalangan ma`naviyat tizimi bo`lib, Inson ruhining
 
Borliq haqiqati bilan uyg`unlashuv sari 
intilishida g`aybiy hidoyat yo`li hisoblanadi. Islom dini va ma`naviyati mohiyatan boshqa-
boshqa narsalar emas, ammo insonlar tasavvurida ular farq qilishi mumkin. Masalan, islom 
dinida qabul qilingan farz ibodatlar va aqidaviy qoidalar boshqa tavhidiy dinlardan farq qiladi, 
ammo islom ma`naviyatiga ko`ra har bir inson o`z aqidasi va Borliq haqiqati to`g`risidagi 
tasavvurlaridan qat`i nazar “er yuzidagi xalifa” sifatida ehtiromga sazovordir. 
Ilm-fan
– shaklan madaniyat sohasining tarkibiy qismi, naqliy va aqliy bilimlar majmui, 
mazmunan turli iqtidor egalari ma`naviyatining samarasi sifatida tashkil topgan bo`lib, aniq va 

---

145 
tabiiy fanlar, iqtisod fanlari, ijtimoiy-siyosiy fanlar, texnika fanlari, ma`naviyat sohasiga 
aloqador fanlar kabi turli yo`nalishlar va tizimlardan iborat. 
 
Aniq va tabiiy fanlar -
. insonning moddiy ehtiyojlarini ta`minlashga qaratilgan bilimlar 
majmui, ularni aniq bilish mumkin va kerak, taxminiylik bu erda taxmin (gipoteza) darajasida 
qoladi. Ammo bu bilimlar doimo xususiy hodisalarga oid bo`lib,ular yordamida Borliq haqiqatini 
yaxlit anglab etishga urinish befoyda, ularga tayanib moddiy voqelikdan tashqari chiqmoqchi 
bo`linsa, tajovuz bo`ladi, adashuvga olib keladi, g`ayri ilmga aylanadi.