O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti pedagogika instetuti «tillar» fakulteti

Shisha limbli
teodolitlar - 
optik teodolitlar deyiladi.
 Metall limbli
teodolitga nisbatan ixcham, yengil va 
ishlatilishi osondir. Keyingi yillarda ko’proq optik teodolitlar ishlab chiqarilmoqda. 
Aniqligi jihatidan teodolitlar
 – juda aniq, aniq va
 
texnikaviylarga 
ajratiladi. Masalan, 
gorizontal burchak o’lchashda juda aniq teodolit bilan – 0,2” dan 1” gacha, aniq teodolit 
bilan 2” dan 5” gacha va texnikaviy teodolit bilan - 10² dan- 30² gacha aniqlikda 
o’lchash mumkin. Masalan: T2 teodoliti bilan 2² gacha xato, T15 - 15² gacha; T30 bilan 
30² gacha xato bilan o’lchash mumkin. Texnikaviy teodolitlarni ko’rib chiqamiz: 
Texnikaviy 
optik 
teodolitlar.
Optik teodolitlar ixcham, yengil. Bular bilan burchak o’lchash nisbatan osonroq. Faqat 
tuzilishi murakkabroq. Limbli shishadan ishlangan. Vertikal va gorizontal doiralardan 
sanoq olish uchun qarash trubasi okulyari yoniga maxsus mikroskop o’rnatilgan. 
T15 - bu kichik teodolit takroriy teodolit bo’lib, burchakni 15” aniqlikda o’lchaydi. Plan 
olish shahobchalarini barpo etishda, injener-qidiruv ishlarida va qurilish ishlarida 
qo’llaniladi. Teodolitning asosiy qismlari yengil va chidamli qotishmalardan ishlangan. 
Teodolitga bussol o’rnatib yo’nalishlar magnit azimutini o’lchash mumkin. Og’irligi 2 
kg. 
T30 - bu teodolitning sanoq olish qurilmasi gorizontal va vertikal doiradan birdaniga 
sanoq olish uchun mo’ljallangan bir kanalli optik sistemadan iborat. Sanoq olish 
mikraskopi ko’rish maydonida shtrixlangan graduslar, un minutlik shtrix oraliqlar, 
vertikal doira belgisi V va gorizontal doira belgisi G ko’rinib turadi. Teodolitning 
og’irligi 2,0 kg. 
Teodolit bilan gorizontal burchak o’lchash.
Burchakni o’lchash uchun teodolit 
avvalo o’lchanadigan burchak uchiga (nuqtaga) o’rnatilishi, so’ngra nuqtaga 
markazlashtirilishi, asbobning aylanish o’qi vertikal holatga keltirilishi va qarash 
trubasi 
kuzatish 
uchun 
moslanishi 
lozim.-