Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

III. E k ologik tu sd a g i favq u lod d a v a ziy a tla r
1. 
Q u ru q lik (tu p ro q , y er o sti)n in g h olati o 'zg a rish i bilan bog'liq
vaziyatlar:
halokatli k o 'c h k ila r — foydali qazilm alarni qazish c h o g 'id a er o stig a ishlov 
berilishi v a in so n n in g b o sh q a faoliyati natijasid a paydo b o 'lu v c h i y e r y u zasin in g
o 'p irilish i, siljishi,
tuproq v a y e r o stining sanoat tufavli kelib chiqqan to k sik an tlar bilan 
ifloslanishi, o g 'ir m etallar. neft m ahsulotlari. shuningdek qishloq x o 'ja lig i ishlab 
ch iq arish id a o d a m la m in g
s o g 'lig 'i 
uchun x a v f so lu v ch i 
k o n sen tratsiy alard a 
q o 'lla n ila d ig a n p estitsid lar va b o sh q a zaharli x im ik atlar m avjudligi
149

---

2. A tm o sfera (h avo m u h iti) tark ib i v a xo ssa la ri o 'zg a rish i bilan b o g ‘liq
b o 'lg a n v aziyatlar:
havo m u h itin in g quyidagi in g red iy en tlar bilan ekstrem al y u q o n ifloslanishi 
o ltin g u g u rt dioksid. d io k sid v a azotli o ksid, uglerodli o ksid, dioksin, qurum , 
ch an g v a o d am lar s o g 'lig 'ig a x a v f soluvchi k o n sen tratsiy alard a an tro p o g en tusdagi 
b o sh q a zararli m oddalar;
k atta k o 'la m d a kislotali zo n ala r hosil b o 'lish i v a k o 'p m iq d o rd a kislota 
chiqindilari y o g 'ilish i;
rad iatsiy an in g yu q o ri darajasi.
3. G id ro sfera h o latin in g o 'z g a rish i b ilan b o g 'liq vaziyatlar:
y e r vuzasi va y er osti su v larin in g san o at v a q ish lo q x o 'ja lig i ishlab chiqarishi 
oqovalari: neft m ahsulotlari, o d am la m in g z a h a rla n ish ig a olib kelg an yo k i olib kelishi 
m um kin b o 'lg a n tark ib id a o g 'ir m etallar, har xil zaharli xim ik.atlar bor b o 'lg a n
ch iq in d ilar va b o sh q a zararli m o d d alar bilan ekstrem al yuqori d a rajad a ifloslanishi;
b inolar. m uhandislik k o m m u n ik atsiy alari va u y -jo y la m in g y e m irilish ig a olib 
kelishi m um kin b o 'lg a n yoki olib kelgan sizo t su v lar darajasin in g oshishi;
suv m anbalari v a suv olish jo y la rin in g zararli m o d d alar bilan ifloslanishi 
o q ib atid a ichim lik suvning kesk in yetishm asligi.