"iqtisodiyot va menejment "

qolgan qiymati orqali belgilangan baho
ham qo`llaniladi.
U ikki xil baho bilan ifodalanadi:
a)
asosiy fondlarning ishdan chiqqan qismini ularning dastlabki to`la qiymatidan 
ayirib tashlash orqali aniqlangan qiymat;
b)
asosiy fondlarning ishdan chiqqan qismini ularning qaytadan tiklangan 
qiymatidan ayirib tashlash orqali aniqlangan qiymat. 
Asosiy fondlar juda eskirib, yaroqsiz holga kelgan, qaytadan tiklash, kapital 
ta’mir qilish yoki modernizatsiya qilish natija bermaydigan hollarda ularni ishlab 
chiqarishdan olib tashlash zarur bo`lib qoladi. Bunday hollarda 
asosiy fondlarni 
ishdan chiqarib tashlash bahosi 
aniqlanadi. Bu baho ishdan chiqqan, ishlab 
chiqarishdan chiqarib tashlanadigan asosiy fondlarni (temir-tersak narxida) 
realizatsiya qilish bahosidir. 
Har xil iqtisodiy hisobotlar uchun asosiy fondlarni to`g’ri baholash muhim 
ahamiyatga ega. Bunday bahoni asosiy fondlarni inventarizatsiya va qayta baholab 
bilish mumkin.
Yillik o`rtacha baho asosiy ishlab chiqarish fondlarini takror ishlab chiqarish 
ulardan foydalanish ko`rsatkichlarini hisoblash uchun zarur. Asosiy ishlab chiqarish 
fondlarining yillik o`rtacha bahosi quyidagicha aniqlanadi: 
12
12
Т
Ф
Т
Ф
Ф
Ч
Ч
К
К
О
Ф






---

72 
bunda: Фк va Фч – yil davomida ishlab chiqarishga kiritilgan (Фк) va ishlab 
chiqarishda chiqib ketgan (
Fч
) fondlar qiymati; 
Tк –
yil davomida ishlab chiqarishga kiritilgan asosiy fondlarning vaqti; 
 
Tч – 
asosiy fondlarning ishlab chiqarishdan chiqib ketgan keyingi vaqt (yil 
davomida). 
Ishlab chiqarishda qatnashadigan asosiy fondlar ishlab chiqarish jarayonida 
yillar o`tishi bilaн eskiradi va o`z sifatini yo`qota boradi. Asosiy fondlar ishlab 
chiqarishda uzoq muddat ishtirok etganligi tufayli vaqt o`tishi bilan jismoniy va 
ma`naviy jihatdan eskiradi.