"iqtisodiyot va menejment "

Turkumlashga 
yondashuvlar
Turkumlash mezonlari
Iqtisodiy tizim turlari 
YIII
Qamrov 
darajasiga 
ko’ra
YII
Tsiklli 
rivojlanish 
darajasiga
 
ko’ra

Bozor Iqtisodiyoti; 

Buyruqbozlik iqtisodiyoti; 

Aralash iqtisodiyot; 

An’anaviy iqtisodiyot. 
II
Formatsion 
yondashuv 
Ishlab chiqarish kuchlarining 
rivojlanish darajasiga ishlab 
chiqarish munosabatlarining mos 
kelishi 

Ibtidoiy jamoa;

Quldorlik; 

Feodalizm; 

Kapitalizm; 

Sotsializm.
Ishlab chiqarishning texnologik 
usuli 

Oddiy 
kooperatsiyaga 
asoslangan iqtisodiy tizim; 

Manufakturaga 
asoslangan 
iqtisodiy tizim; 

Yirik mashinalashgan ishlab 
chiqarishga 
asoslangan 
iqtisodiy tizim. 
YI
Mulkiy 
jihatdan 
yondashuv
Y
Jamiyatning iqti-
sodiy rivojlanish 
darajasiga ko’ra
IY
Industrial 
taraqqiyot

Toindustrial; 

Industrial; 

Postindustrial. 

Monoiqtisodiyot 

Poliiqtisodiyot 
Ishlab chiqarish vositalariga 
mulkchilik shakli 

Iqtisodiy jarayonlarni boshqarish 
va uyg’unlashtirish mexanizmi. 

Mulkchilikning hukmron shakli. 

---

20 
Mehnat vositalari, materiallar, texnologiya, energiya, axborotlar va ishlab 
chiqarishni tashkil etish birgalikda ishlab chiqarishning
 texnologik usuli 
deb aytiladi. 
Industrial jamiyatning asosiy belgilari: 
-
ishlab chiqarishning mashinalarga asoslanganligi; 
-
sanoat, fan-texnika yutuqlari asosida rivojlanishi; 
-
shahar aholisining qishloq aholisiga nisbatan tezroq ko’payishi.
Postindustrial jamiyatning asosiy belgilari: 
-
xizmat ko’rsatish sohasining rivojlanishi; 
-
aholi asosiy qiimining xizmat ko’rsatish sohalariga bandligi; 
-
fanning bevosita ishlab chiqarish jarayoniga kirib borishi; 
-
iqtisodiyotning hamma sohalarida axborot va hisoblash texnikasining keng 
qo’llanilishi; 
-
iqtisodiy resurslarning barcha turlarini tejash imkonini beradigan yangi rexnika va 
texnologiyaning qo’llanilishi. 
Iqtisodiy tizim modellari 
Iqtisodiy jarayonlarni boshqarish va uyg’unlashtirish mexanizmi hamda 
mulkchilikning ustuvor shakllariga ko’ra iqtisodiy tizimning bir qator modellari 
ajratiladi.
Buyruqbozlikka asoslangan iqtisodiyot: 
-
davlat mulki ustuvorlikka ega; 
-
iqtisodiy jarayonlar markazdan turib boshqariladi va uyg’unlashtiriladi. 
Bozor iqtisodiyoti: 
-
xususiy mulkka ustivorlik beriladi;
 
-
iqtisodiy jarayonlar bozor mexanizmi orqali tartibga solinadi.
 
Aralash iqtisodiyot:
-
mulkchilikning turli-tuman shakllarining mavjudligi;
 
-
iqtisodiy jarayonlar bozor mexanizmi bilan birga davlat tomonidan ham tartibga 
solinadi.
 
An’anaviy iqtisodiyot:

---

21 
-
mulkchilik munosabatlarida merosxo’rlik va sulolalarning mavqei hukmronlik 
qiladi;
 
-
iqtisodiy jarayonlar urf-odatlar, udumlar, an’analar, ijtimoiy va diniy qoidalar 
yordamida tartibga solinadi;