"iqtisodiyot va menejment "

 
 
Boshqaruv 

Yuksak san`at va mahoratni talab qiluvchi tanlov 

Mustaqil fan 

Faoliyat turi, funktsiya 

Jarayon 

Tashkilotlarni boshqaruvchi kishilar 

Boshqaruv apparati yoki organi 
Menejment 
Har qanday faoliyatning ijobiy natija berishi, eng avvalo, tanlovni to`g’ri bajara 
olish, ma`qul va ishonchli qaror qabul qila olish hamda bu qarorning bajarilishini 
nazorat qilishga bog’liq. Masalan, yuqori foyda olish quyidagi uchta jihat bo`yicha 
to`g’ri tanlovni va ishchan qaror qabul qilinishini talab qiladi. Bu jihatlar xarajat 
miqdori, naf va bahodir. 
Xarajat 
– mahsulotni ishlab chiqarish (xizmat ko`rsatish) va uni sotish hamda 
ish haqi to`lashga sarflanadigan mablag’lar yig’indisidir. 
Xarajat tarkibiga: mahsulot (xizmat) tannarxi; ma`muriy xarajatlar; ijara va foiz 
to`lovlari; ish haqi; soliqlar kiradi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida tanlash qoidasi yanada jiddiyroq tus oladi. Chunki, 
ishlab chiqarish uchun resurslar to`g’ri tanlansa va ulardan samarali foydalanilsagina 
xarajatlar yuqori foyda keltirishi mumkin. 
Naf
– bu mahsulot(xizmat)ning iste`molchilarga qanchalik ijobiy natija 
keltirishidir. Xaridor xarid qobiliyati doirasida eng nafli tovarni tanlashga intiladi. 
Shundagina u qoniqish hosil qiladi. Ammo tovarning nafliligi qancha yuqori bo`lsa, 
uning narxi ham shuncha qimmat bo`ladi. Bu esa, xaridorning sotib olish qobiliyatini 
pasaytiradi. 

---

26 
Baho 
– bu tovar va xizmatlarning pulda ifodalangan qiymatidir. Baho ikkita 
asosiy vazifani bajaradi: (1)resurslar iste`molini cheklash imkonini beradi; (2) ishlab 
chiqarish uchun turtki bo`lib xizmat qiladi. 
Foydaga ta`sir etuvchi bu unsurlarning mohiyatini anglagan boshqaruvchigina 
tanlovni to`g’ri amalga oshirishi va oqilona qaror qabul qilishi mumkin. Boshqaruv 
san`ati va mahorati, ya`ni menejment, shundagina namoyon bo`lishi va natijada 
yuqori foyda olishga erishilishi mumkin. Shunday qilib, oddiyroq qilib aytganda: 
Boshqaruv – bu tanlov, qaror qabul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish 
jarayonidir.