Suv resurslarini havzaviy rejalashtirish va boshqarish

 
Dalillarni topish
Aksariyat xalqaro qarama-qarshiliklar amalda real holat va 
haqiqat bilan bog‘liq masalalar yuzasidan paydo bo‘lgan kelish
-
movchiliklardan kelib chiqadi. Masalani o‘rganish va dalillarni 
aniqlash – mutlaqo ixtilofli dalillarni aniqlash uchun maxsus 
ishlab chiqilgan tartiblardir. BMTning Xalqaro huquq komissiya
-
si (ILC) nizolarning oldini olish va hal qilish masalalari bo‘yicha 
huquqiy masalalarni o‘rganib chiqdi. Dalillarni topish harakat 
manbasi sifatida ko‘pincha mojarolarni biror-bir jiddiy oqibatlar 
boshlanmasdan avval bartaraf etish imkonini beradi. Dalillarni 
aniqlash yoki tekshirish amalda davlatlarga diplomatik muzo
-
karalar oldidan haqiqiy yoki texnik masalalar bo‘yicha uchinchi 
tomonlarning xolis tekshiruvi uchun ekspertlar guruhi oldiga 
aniq savollar va vazifalar qo‘yishga imkon beradi. 
Tajribalar ko‘rsatadiki, dastlab texnik darajadagi muam
-
molarni havza davlatlari vakillaridan tashkil etilgan qo‘shma 
institutlar yordamida o‘rganish samarali yo‘l hisoblanadi. 
Chunki mutaxassislarning o‘rganishlari, o‘zlarining asoslan
-
gan hisobot va tavsiyalarini taqdim etishlari siyosiy omillar va 
qarashlarning potensial salbiy ta’sirini minimallashtirish im-
konini beradi. Masalan, Kanada-AQSH xalqaro qo‘shma komis
-
siyasi ushbu yondashuvni bir necha holatlarda muvaffaqiyatli 
qo‘llagan. Texnik ko‘nikmalar talab qiladigan, suvdan foydala
-
nish yoki suv resurslarining ifloslanishi muammosi bilan bog‘liq 
bo‘lgan vaziyatlar yuzaga kelganda, ikki davlat rasmiylari bun
-
day masalalarni odatda xalqaro qo‘shma komissiyaga o‘rganib 
chiqish uchun topshiradi. Komissiya faoliyati zarur ma’lumot 

---

186
Salohiddinov A.T., Ashirova O.A.
yig‘ish, muammoni o‘rganish va yechimlarni taklif qilish uchun 
ekspertlardan iborat texnik maslahat kengashini tayinlashdan 
iborat bo‘ladi. Misol uchun, 1980-yillarda mazkur ikki davlatga 
tegishli mojaroli vaziyat yuzaga keldi. 
1980-yillarning oxirida Kanadadagi kompaniyaning Flatxead 
daryosining yuqori qismidagi kon qazilma ishlari faoliyati bilan 
bog‘liq loyihasi AQSHda, daryoning quyi oqimida joylashgan suv
-
dan foydalanuvchilarning jiddiy e’tirozlariga duch keldi. Shunda 
davlatlarning rasmiy organlari buyurtmasiga ko‘ra xalqaro 
qo‘shma komissiyadan chegara suvlarining ifloslanish dara
-
jasini tadqiq qilish va aholi salomatligiga yetkazilishi mumkin 
bo‘lgan zararni bartaraf etish usullari bo‘yicha tavsiyalar ishlab 
chiqish so‘raldi. Xalqaro qo‘shma komissiya ikki hukumatning il
-
timosiga ko‘ra loyiha va uning ehtimoliy oqibatlarini o‘rganish 
bo‘yicha tadqiqot guruhini tuzdi. Tadqiqot guruhining masala
-
ni o‘rganishi va texnik baholashi natijalariga asoslanib xalqaro 
qo‘shma komissiya loyihani taqiqlash bo‘yicha qaror qabul qildi. 
Dalillarni to‘plash va o‘rganish odatda jamoatchilik eshituvi bi
-
lan qo‘shib olib boriladi.