Qashqadaryo viloyati tatuqf kompyuter injiring fakulteti Raqamli iqtisodiyot yunalishining 1- kurs talabasi Shoyimov Elmurodning Fizika fanidan

Yerning magnetiklik xususiyati
Har bir jism maʼlum miqdorda magnit xususiyatiga ega. Shuning uchun 
jismlarning magnit xususiyatlarini urganishda magnetiklar degan tushuncha 
kiritilgan. Yer, Quyosh va yulduzlar ham magnit xususiyatiga ega (q. Yer 
magnitizmi). Magnit maydon kosmik fazoda ham mavjudligini kosmik 
zaryadli zarralarning harakatida koʻrish mumkin. Magnetizm hodisalarining 
kosmik fazodan mikrozarralargacha taalluqli boʻlishi ularning fan va 
mexnikadagi ahamiyatining nihoyatda kattaligini bildiradi. Jismlarning magnit 
xususiyatlari Magnetizmga ega atomlarning tabiati va ular oʻrtasidagi oʻzaro 
taʼsir harakteri bilan aniqlanadi. Odatda, jismlar Magnetizmi elektron vayadro 
Magnetizmlaridan farqqiladi. 
Orbital mexanik momentni aniqlash

---

Magnetizm orbital va spin Magnetizmga boʻlinadi. Kimyoviy 
elementlarning Mendeleyev davriy sistemasipa joylashishidan 
ularning magnit xususiyatlarini aniqlash mumkin. Mas, inert 
gazlarning atom elektron qobiqlarining magnit qismlari yoʻq, chunki 
elektron qobiqning orbital va spin magnit momentlarining yigʻindisi 
nolga teng . Ishqoriy metallarda atom, elektron orbital momenti 
nolga teng boʻlgani uchun, ularning magnit qiymati valent 
elektronning spin momenti qiymatiga teng . Magnetiklik 
xususiyatiga ega bo’lgan moddalar o’zaro di va para magnetiklik 
xususiyatiga ega bo’lishadi. Bu esa ularning magnatikligidan dalolat 
beradi.

---

Tokning magnit maydoni
Hozirgi kunda, har qanday maktab laboratoriyasida, o’rtasidagi 
teshikdan elektr simi o’tgan karton qog’ozga temir qirindilarini 
sochib, «elektr qarama qarshiligi uyurmasi» hodisasini namoyish 
qilish orqali, oddiy maktab o’quvchisi ham Ersted tajribasini oson 
takrorlashi mumkin. Lekin, Erstedgacha bo'lgan hamda, Erstedning 
o’zi faoliyat yuritgan davrda bu narsaning mohiyatiga erishish oson 
bo’lmagan. Ersteddan avval ham, elektr tokining magnit 
xususiyatlarini aniqlashga urinishlar ko’plab bo'lgan. Masalan, rus 
fizigi Petrov, batareya qutblarini temir va po’lat plastinalari bilan 
ulab, tokning magnit xususiyatini