Microsoft Word usmon mushafi ziyouz com doc

 
USMON MUSHAFLARI HAQIDA XABARLAR 
Yuqorida Usmon Mushaflari oltita edi, dedik. Ulardan biri Basraga, ikkinchisi Kufaga, 
uchinchisi Shomga, to‘rtinchisi Makkai mukarramaga, beshinchisi Madina ahliga yuborildi 
va oltinchisi hazrati Usmonning o‘zlarida qolgan edi. Mana shu oltinchi Mushafning ustida 
hazrati Usmon shahid bo‘ldilar va muborak qonlari quyidagi oyat ustiga to‘kildi, degan 
rivoyat mashhurdir: 
Ya’ni, «Ularning yomonligidan sizga (ey Muhammad), Allohning o‘zi yetarlidir. U 
eshitguvchi va bilguvchidir», («Baqara» 137). 
Hazrati Usmon (r.a.) tilovatdan bir xil ta’lim bermshni nazarda tutib, o‘sha 

---

Toshkentdagi Usmon Mushafining tarixi. Shayx Ismoil Maxdum 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
15
mushaflarning xar biriga bittadan olim qo‘shib, turli o‘lkalarga yuborgan edilar. Masalan, 
Zayd bin Sobitga Madina ahliga, Abdulloh bin Soibga esa Makka ahliga qiroatni 
o‘rgatishni amr etgandilar. Mana shu yo‘l bilan bir xil qiroat hamma tomonga yoyildi va 
Usmon Mushaflaridan nusxalar olindi. Usmon Mushaflari bosh kitob va murojaat 
qilinadigan asl manba’ sifatida mo‘‘tabar va muqaddas sanalar, shuning uchun ham ular 
qo‘riqlanadigan joylarda, nihoyatda ehtiyotkorlik bilan saqlanar edi. Bora-bora ular 
qimmatbaho yodgorlik sifatida xalifa va podshohlarning xazinalariga ko‘chirilib, odamlar 
ko‘zidan uzoqlashdi. Agar kimning qo‘liga undan biror nusxa tushib qolsa, hech kimga 
ko‘rsatmaslikka harakat qilar edi. Davlat to‘ntarishlari, turli ixtilof va talon-tarojlar 
oqibatida bu Mushaflarning ba’zilari boshqa mamlakatlarga olib ketildi. Ba’zilari har xil 
shaxslarning qo‘liga tushdi, taqdiri esa noma’lum bo‘lib qoldi. 
Muhammad Tohir bin Abdul Qodir Kurdiy o‘zining «Tarixul-Qur’on» nomli kitobida 
shunday yozadi: «Biz Hijoz va Misr kutubxonalarida ko‘p izlanishlar olib bordik, lekin 
ularning mavjudligi haqida bizlarni qoniqtiradigan hujjatlar topmadik, faqatgina Qohirada 
chiqadigan «Ad-dunya va kullu shay’» («Dunyo va harbir narsa») majallasining 1937 yil 
24 avgust sonida bosilgan «Olmoniya olti oy ichida Hijoz podshosi hukumati bilan 
tuzilgan bitimga muvofiq, xalifa Usmon Mushafining asl nusxasini qaytarib beradi», 
degan xabarga yo‘liqdik xolos. Bu xabarga ko‘ra, mazkur Mushaf Madinadan turk qurolli 
kuchlari tomonidan olib ketilgan bo‘lib, keyinchalik sobik, imperator Gilyom P ga 
topshirilganligi isbot bo‘lgan».( «Tarixul-Qur’on», 119-bet.)