Центр компьютерного обучения

Obyektlarni ajratib olish va transformatsiyalash 
(
bir 
shakldan boshqa shaklga o’zgartirish, surish, burish, 
masshtablash va h.k
) 
buyruqlari.
Transformatsiyalashning uchta buyruqlari mavjud:
- 
ajratib olish va surish.
Fazodagi obyektlarni ajratib olish va undan keyin siljitish uchun xizmat 
qiladi.
«Ajratib olish va surish» buyrug’ini qo’llash jarayonida ajratib olingan obyektda maxsus 
kursor hosil bo’ladi. Bu kursor yordamida obyektni sichqoncha yordamida birorta o’q bo’yicha yoki 
biror tekislik bo’ylab siljitish imkonini beradi.
Obyektni ma’lum bir o’q bo’ylab surish uchun, uning tayanch nuqtasidan o’tgan o’qlarning 
strelkachalaridan birini tutish talab qilinadi. Bunda strelkachaning uchidan emas, balki uning 
chizig’idan tutish qulayroq bo’ladi.
Obyektni ikki o’q tekisligi bo’ylab siljitish uchun, uni ikkita strelkalar orasidagi burchakchadan 
tutish lozim. Bu holda obyekt ikkita o’qlar bo’yicha birdaniga siljiydigan bo’lib qoladi.
- 
ajratib olish va burish.
Obyektlarni ajratib olish va fazoda bir yoki bir nechta o’qlar bo’yicha 
burish uchun xizmat qiladi. Obyektni burishda sichqoncha kursorining harakat yo’nalishiga oid 
jiddiy muammo vujudga keladi: burish jarayonida kursorni obyekt atrofida aylantirish emas, 
balki uni burish o’qi aylanasining Siz sichqoncha bilan tutgan (o’ngdagi rasmlar) nuqtaga 
nisbatan urinma bo’ylab surish zarur.
Burilish o’qi doirasini, boshqa burilish o’qlari doiralari bilan kesishmagan joyidan tutishga harakat 
qilish kerak bo’ladi.

---

6 
Obyektlarni ajratib olish va transformatsiyalash 
(davomi)
.
- 
ajratib olish va masshtablash.
Obyektlarni ajratib olish va masshtablash uchun xizmat qiladi.
Ishning uchta varianti mavjud. Mos keluvchi variantni tanlash uchun tugmachani bosish va bosilgan 
holda ushlab turish zarur:
- 
Bir maromda masshtablash
obyektni oddiy o’zgartirish uchun mo’ljallangan kattaroq/kichikroq.
- 
Bir maromda bo’lmagan masshtablash
obyektni bir yoki bir nechta o’qlar bo’ylab cho’zish yoki siqish 
imkonini beradi.
- 
Yassilamoq
obyektni yassilash (yapaloqlash) – obyektning o’lchamlari bir o’q bo’yicha qisqarsa, boshqa 
o’q bo’ylab cho’ziladigan effektini imitatsiya qilish imkonini beradi. Shunga o’xshash imitatsiyalarni 
yaratishda foydalidir.
«Ajratib olish va masshtablash» buyrug’ini qo’llash jarayonida masshtablash kursorining turli o’qlari 
va tekisliklaridan sichqoncha bilan tutish mumkin.
Bu 
«Ajratib olish va surish» buyrug’i kursorining 
o’qlari bilan ishlashga juda o’xshash, lekin ba’zi xususiyatlarga ham egadir.