Ўзбкистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат педагогика

Ўқиш 
ва 
ёзувнинг бузилиши. 
Афферент мотор афазияда яққол намоён 
бўлган афафиялар кузатилади: сўз ёки иборани бир неча маротаба бўғинлаб 
такрорлаганларидан сўнггина ёзадилар. Бирмунча оғир кўринишларда сўзни 
тўғри такрорлашда ҳам, нафақат уни ёзиш, балки ажратиб қўйилган кесма 
ҳарфларда тузиб бериш имкони кам бўлмайди. Ҳатто жуда қисқа сўз 
ҳарфларини ҳам тўғри қўйиб беролмайдилар, ҳарфларнинг тўғри тартиби 

---

119 
қийинчилик билан ўрнатилади. Кўпинча беморлар керакли ҳарфни топа 
олмайдилар. Бирмунча енгил ҳолатларда беморлар сўзни эшитиб ёзишлари 
мумкин, бунда кетма-кет келган ундошларда унли ёки ундошларни тушириб 
қолдирадилар, ҳарф ёки бўғинлар ўрнини ўзгартирадилар, масалан, "копток" 
сўзи кпток, копок каби ёзилади. Кўпинча, аввалги сўзбўғинини қўшибёзиш, 
айнан бир бўғинни бир-икки такрор ёзиш кузатилади: "машина" — 
"машишина", "лавлаги” — "лалавлаги” ва ҳ.к. Серияли расмлар бўйича 
мустақил 
матн 
тузишда 
(тикланишнинг 
сўнгги 
босқичларида), 
афамматизмлар 
намоён 
бўлади. 
Афамматизмлар 
гапда 
сўзларни 
мувофиқлаштиришдаги қийинчиликларда ўз аксини топган. Флексийлар 
келишиклар сингари аралаштирилади. Эфферент мотор афазияли 
беморларнинг ёзма нутқидаги афамматизмлар катта қийинчилик билан 
бартараф этилади. 
Динамик афазия. 
Динамик афазия — бош миянинг нутқ бўйича доминант бўлган чап 
яримшарларнинг орқа пешана бўлимларининг зарарланиши натижасида, 
яъни учинчи функционал блок бўлимлари — фаоллаштириш блоки, нутқий 
фаолиятни бошқариш ва режалаштиришзарарланишидан келиб чиқади. 
Афазиянинг бу шаклида асосий нутқий нуқсон бу — фаол, муфассал баён 
қилишнинг қийинлиги, гоҳида эса бутунлай йўқолиши ҳисобланади. 
Динамик афазияда алоҳида товушлар тўғри талаффуз қилинади, сўзлар ва 
қисқача гаплар артикулятор қийинчиликсиз такрорланади, бироқ нутқнинг 
коммуникатив функцияси барибирбузилади. Яққол намоён бўлган 
бузилишларда нафақат нутқий, балки умумий аспонтанлик, ташаббуссизлик 
кузатилади, яққол ифодаланган эхолалия, гоҳида эхопраксия ҳам юзага 
келади, яъни сухбатдошининг гапирган нутқи ва ҳаракатларини такрорлаш 
ҳоллари кузатилади.