Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

PREPROCESSING FACE IMAGES IN THE IDENTIFICATION PROBLEM
M.Rasulbaev (TUIT, assistant),
O.Meliboyev (TUIT, student) 
The paper considers the problem of formation of the most characteristic image features for 
personal identification and approach for its solution, which consists of two stages is proposed. The 
different statistical characteristics for each fragment of the original image are identified in the 
first phase. In the second phase the representative features using the clustering method of objects 
are highlighted.
Algorithms of formation of the most characteristic features of facial images is developed 
on the base of the proposed approach. These algorithms are based on advanced processing and 
calculation of the appropriate statistical characteristics for different portions of the original image 
and focus on solving the problem of the identification of the individual facial images. 
Programs in programming languages Object Pascal in Delphi environment are developed 
for practical use of these algorithms. The performance of these programs were checked in solving 
the problem of feature extraction of facial images.
In the considered sample for each class, there were 20 images of faces. The number of 
classes (people) is equal to 10. 
Experimental studies showed high accuracy of the developed algorithms of feature 
extraction in solution of the person identification problem by facial images. A set of features that 
allow you to break objects of the considered sample into 10 classes with an acceptable error were
generated in the experiment.
The developed algorithms can be used in the development of various software systems, 
oriented on solving tasks of classification of objects given in the form of images. 
TELE VA KINO MAHSULOTLAR YARATISHDA ZAMONAVIY MUAMMOLAR 
 
Sh.I.Raximov (ТАТU, assistent),
S.N.Ibodullayev (ТАТU, talaba) 
 
Bugungi kunimizni televideniya, kino, radio va shu kabi media mahsulotlarsiz tasavvur eta 
olmaymiz. Ushbu media mahsulotlar insoniyat uchun muhim o’rinlarda xizmat qiladi. 
Televideniya orqali insonlar o’z navbatida yangiliklardan xabardor bo’lishi, dunyoning qaysi 
nuqtasida bo’lmasin, barcha yangiliklarni bilish imkoniyatiga egadir. Televideniya inson 
turmushida muhim o’rin egalladi, televizion va eshittirish vositalari sifatida keng tarqaldi. 
Televizion apparaturalari fan, tibbiyot, xalq xo’jaligining turli tarmoqlarida turli masalalarini hal 
qilishda keng ishlatiladi. Televideniya orqali ommaviy axborot texnologiyalari vositalari tizimida 
sifat o’zgarishi yuz berdi – insoniyat ijtimoiy hayot voqealarini bevosita ko’rish imkoniyatiga ega 
bo’ldi, ijtimoiy ong bilan ijtimoiy borliq o’rtasida eng qisqa va qulay yo’l barpo etildi, inson ongiga 
va his tuyg’usiga ta’sir etishning ishonchli vositasi vujudga keldi. Televideniya matbuotning 
ijtimoiy informatsiya yig’ish va tarqatish vazifasining uch qirrasi bo’lmish tasvir, tahlil va ta’sir 
funksiyalarini to’la bajaradi. Shu o’rinda kino san’ati ham keng rivojlangan. Kino bu? 
kinematografiyaning texnik vositalar asosida shakllangan badiiy ijod turi hisoblanadi, boshqacha 
qilib aytganda real borliqni aynan badiiy-hujjatli obrazlar, multiplikatsiya vositalari yordamida 
sur’atga olib tayyorlanadigan media mahsulotdir. Kino – bu san’at va hattoki ko’plab mamlakatlar 
madaniyatlarining ramzi ham hisoblanadi.
Kino va tele mahsulotlarini yaratishning o’ziga xos qonun-qoidalari, talablari bor. Bu media 
mahsulotlarni siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy, ma’naviy jihatlarini hisobga olgan holda yaratish kerak 
bo’ladi. Birgina teleko’rsatuv orqali butun ommaning fikrini o’zgartirish, biror narsaga bo’lgan 
munosabatini shakllantirish mumkin. Kino san’atida ham xuddi shunday, yaratilgan kino ta’siri 
doirasida insonlarning ongiga qaysidir ma’lumotlarni singidirish, o’sha mavzudagi narsa va 

---

258 
hodisalarga bo’lgan munosabatini o’zgartirish mumkin. Bu esa o’z navbatida muammolarni 
keltirib chiqarishi mumkin. Masalan, biror kino yoki tele mahsulot orqali insonlarga qurol 
ishlatish, ishtiyoqini oshirish natijasida buzg’unchilik g’oyalarini ilgari surish mumkin. Yoki 
boshqa mavzularda ham noto’g’ri targ’ib qilishlar olib borilishi mumkin. Bu esa o’z navbatida 
omma orasidagi muammolarni keltirib chiqaradi. Demak, kino va tele mahsulotlar yaratishda 
masalaga jiddiy razm solib, yuzaga kelishi mumkin bo’lgan muammolarni yechish kerak. Bundan 
tashqari ushbu mediamahsulotlarni yaratishda ularning sifatiga katta ahamiyat berish lozim. 
Tomoshabinlarni o’ziga jalb qila oluvchi teleko’rsatuvlar yaratish, kinolar ishlab chiqarish 
muhimdir. Kino va tele yaratishdagi zamonaviy muammolar zamonning o’zidan kelib chiqadi. 
Masalan, kinolarda ilojsiz narsani sur’atga olish, yoki teleko’rsatuvlarda ham shunga o’xshash 
qiyin kadrlarni ko’rsatganda muammolar kelib chiqishi mumkin. Hozirgi kunda kino va tele 
mahsulotlar yaratishda badiiylik darajasi pastligiga ko’p yo’l qo’yilmoqda. Bundan tashqari 
ommaviy madaniytni targ’ib qilish orqali ko’pgina ishlab chiqaruvchilar o’zlari bilmagan holda 
xalq ma’naviyatining ma’lum qismi yemirilishiga sabab bo’lmoqda. 
Kino va tele mahsulotlarni yaratishdagi zamonaviy muammolari zamondan kelib chiqadi 
va bu muammolar keng ommaga ta’sir etishi mumkin. Bu muammolarni ijodiy guruh birgalikda 
barham etishi, kino san’ati va televideniyada o’ziga xos, zamon talablariga javob bera oladigan 
media mahsulotlarni yaratishi, insonlarga kerakli axborotlarni yetkaza olishi, mukammal dastur 
ustida ishlashi maqsadga muvofiq bo’ladi.