Toshkent «noshir» 2017

Hisob-kitob kliring palatasi
O‘zaro majburiyatlarni (qimmatli qog‘ozlarga doir bitimlar
bo‘yicha axborotni to‘plash, solishtirish, tuzatish va ularga
doir buxgalteriya hujjatlarini tayyorlash) aniqlash hamda qim-
matli qog‘ozlarni yetkazib berish va ular yuzasidan hisob-
kitoblar bo‘yicha o‘zaro majburiyatlarni hisobga olish bo‘-
yicha faoliyatni amalga oshiruvchi yuridik shaxs hisob-kitob-
kliring palatasidir.
Hisob-kitob-kliring palatalari o‘zaro majburiyatlarni aniq-
lash chog‘ida tayyorlangan qimmatli qog‘ozlar, pul mab-
lag‘lari va buxgalteriya hujjatlarini qimmatli qog‘ozlar bozo-
rining qaysi ishtirokchilari uchun hisob-kitoblar amalga oshi-
rilayotgan bo‘lsa, shu ishtirokchilar bilan tuzilgan shart-
nomalar asosida ijro etish uchun qabul qiladi.
Hisob-kitob-kliring tashkilotlari qimmatli qog‘ozlar bilan
bitimlar bo‘yicha o‘zaro hisob-kitoblarning o‘z yilida va
to‘liq o‘tkazilishini ta’minlash, ularning oborotini tezlash-
tirish, bitimlar tuzishda to‘lovlarning kechiktirilishi hamda
to‘lanmaslikning oldini olish, tuzilgan bitimlarning natijalarini
tezkorlik bilan umumlashtirish va qimmatli qog‘ozlar bozori
ishtirokchilarini fond bozori kon’yunkturasining joriy ahvoli
haqida xabardor qilib turish maqsadida tashkil etiladi.
Kliringning vazifalari quyidagilardan iborat:
— bitimga doir axborotni yig‘ish, taqqoslash, to‘g‘rilash
(tuzatish) bo‘yicha operatsiyalarning amalga oshirilishini
nazarda tutuvchi o‘zaro majburiyatlarni belgilash, aniqlash,
hisobga olish;

---

120
121
— bitim yakunlari bo‘yicha pul mablag‘larini o‘tkazish
va qimmatli qog‘ozlarni yetkazib berish uchun asos bo‘luvchi
hujjatlarni tuzish hamda ularni ijro uchun jo‘natish;
— pul mablag‘lari va qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha maj-
buriyatlarning bir yilning o‘zida bajarilishini, ya’ni «to‘lovga
qarshi yetkazib berish» tamoyiliga rioya etilishini nazorat
qilish, shu jumladan, tuzilgan va ijro uchun yuborilgan hisob-
kitob hujjatlarining harakatini nazorat qilish;
— tuzilgan bitim bo‘yicha majburiyatlarning bajarilishini
nazorat qilish;
— savdolar ishtirokchilari tomonidan qimmatli qog‘oz-
lar oldi-sotdisini amalga oshirish uchun kiritiladigan pul
mablag‘lari va qimmatli qog‘ozlarni deponentlashga qabul
qilish;
— savdolar tashkilotchilari (fond birjalari, fond boyliklari
bilan birjadan tashqari savdo-sotiqni tashkil etuvchi muassa-
salar)ga savdo ishtirokchilarining deponentlangan qimmatli
qog‘ozlari va pul mablag‘lari haqidagi axborotni taqdim
etish;
— hisob-kitob-kliring tashkilotlarining a’zolari uchun
zaxira fondidan mablag‘larni shartnoma asosida berish yo‘li
bilan bitimlarning kafolatli ijro etilishini ta’minlash.
Transfer-agent
Qimmatli qog‘ozlarga bo‘lgan huquqlarni hisobga olish
tizimiga taalluqli hujjatlarni qabul qilish, ularga ishlov berish
va ularni topshirish bo‘yicha xizmatlar ko‘rsatuvchi yuridik
shaxs transfer-agentdir.
Emitent, shuningdek qimmatli qog‘ozlarga doir bitim-
lar tuzuvchi shaxslar transfer-agentning mijozlaridir. Trans-
fer-agent emitentga aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishini
tashkil etish va o‘tkazish yuzasidan xizmatlar ko‘rsatishga
haqlidir.