Reja: Tenglamalar haqida qisqacha tushuncha


-misol. tenglamani yeching.  Yechish



Download 0,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/7
Sana09.07.2022
Hajmi0,95 Mb.
#766797
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
3-mavzu

2-misol.
tenglamani yeching. 
Yechish.
;
Viyet teoremasidan foydalansak,
bo`lgani uchun Javob: x=6 
Irratsional tenglamalarni yechishda ildizning xossalaridan va tenglama 
xossalaridan foydalanamiz. 
Bunda taqqoslash, umumlashtirish 
va analiz 
2
3
3
3





x
x
x
x






9
9
2
9
3
9
3
2
2
2
2
2








x
x
x
x
x
x
x
0
9
2


х
18
2
3
9
6
2
2
2






х
х
х
х
х
27
3


х
9


х
3


х
9


х


2
2
4
)
3
(
4
2
2
4
4
2
2
х
х
х
х
х
х
х
х
х














 



;
4
3
4
4
2
4
4
4
2
2
2
2
2
2
2











х
х
х
х
х
х
х
х
х
0
4
2


х
х
х
х
х
х
х
х
4
12
4
4
4
4
4
2
2
2









0
12
8
2



х
х
;
2
1

х
6
2

х
2


x


metodlaridan foydalanamiz. Misol: 1) 
tenglik xossasidan foydalanib 
ko`rinishga keltiramiz. 

2) 
avval ratsional ifoda xossasidan foydalanamiz
ildiz xossalaridan ham foydalanamiz.; 
deb tenglikning ikkala tarafini 
ga 
ko`paytiramiz, 
soddalashtiramiz, 

tenglikning 
ikkala 
tarafini 
kvadratga 
oshiramiz 
tenglik xossasidan foydalanib, 5x
2
+4x
2
+8x+6x-
27+4=0; 9x
2
+14x-23
=
0 kvadrat tenglama ildizlarini 
topish formulasidan 
foydalanamiz. Ikkinchi had juft bo`lgani uchun ikkiga bo`lib yuboramiz. 
Diskriminant D
=
49+9*23
=
256 x
1
=
-29/3 x
2
=
1? tenglamani yechgandan keyin uni 
albatta tekshirishimiz shart. Ya`ni topilgan yechimni tenglamaga qo`yib, to`g’ri 
tenglik bajarilish yoki bajarilmasligini analiz qilamiz.
1)
+4/
=
2

/3+4*3/
=
2/3; 14/3+4*3/2
=
2/3*2; 14/3+6
=
4/3;
2)
+4/
=
2
; 2+2
=
2*2;
Demak topilgan yechim har doim ham tenglamani qanoatlantirmas ekan. J: 
x
=
1. Ayrim hollarda ildiz ostidagi bajarilish shartlarini, ya`ni tenglamadagi 
noma`lumning qabul qila oladigan qiymatlarini tekshirsak ham bo`ladi. Ya`ni 
topilgan yechim shu oraliqqa tegishlimi yoki yo`qmi? Yuqoridagi tenglamada bu 
oraliq
3+x > 0 x > -3 
9-5x => 0 x <
=
9/5 -3 < x < 9/5
topilgan ikkala ildiz ham shu oraliqqa tegishli. Lekin ulardan biri tenglamani 
qanoatlantirmayapdi. Demak albatta topilgan yechimni tenglamaga qo`yib 
tekshirish kerak ekan. 
3)
х
х


12
5
12
5


х
х


12
1
5


х
1
5
12


х
х
х
х





3
2
3
4
5
9
0
3


х
х

3



4
2
6
3
5
9





х
х
х
2
2
5
6
27
2




х
х
х
4
8
2
4
2
5
6
27





x
x
x
x
9
/
23
*
5
9

9
/
23
3

9
/
23
3

196
23
27

1
*
5
9

1
3

1
3

;
3
5
1
3
3
5




x
x
x
5
3
5
3
0
3
5
5
3
0
3
5
















x
x
x
x
x



;
1
3
3
5
3
5




x
x
x




;
1
3
9
25
2
2
2



x
x
1
6
9
9
25
2
2




x
x
x
;
2
:
/
0
10
6
2
16



x
x


- aniqlanish sohaga kirmaydi. 
Tek:
Viyet teoremasidan foydalanib tanlash yo`li bilan ham ildizlarni topish 
mumkin. x
2
-8x-9=0; x
1
+x
2
=8, x
1
*x
2
=-9
Agar x
1
=-1, x
2
=9 desak, Viyet teoremasi sharti bajariladi.
O’zgaruvchi kiritish usuli. 1) x
4
-4x
2
-5=0; x
2
=z
z
2
-4z-5=0; 
z
1
+z
2
=4; 
z
1
*z
2
=-5 demak, z
1
=-1, z
2
=5, z
1
-chet ildiz x
2
=5; x
1, 2
=
tenglamaning 
yechimi. 
2) 
- chet ildiz
1) 
2) 
8. x
4
+6x
3
+5x
2
-12x+3=0 
x
4
+6x
3
+9x
2
-4x
2
-12x+3=0 
(x
2
+3x)
2
-4(x
2
+3x)+3=0 
x
2
+3x=z; z
2
-4z+3=0 
Tanlash yo`li bilan 
1) 
2) 
0
5
3
8
2



x
x
2
13
169
5
8
4
9






D
;
8
5
16
10
16
13
3
1






x
.
1
16
13
3
2



x
1
x
;
3
1
5
1
1
3
3
1
5







;
2
4
8

2
2
2
2

5

;
2
3
1
1
2
2






 








x
x
x
x
,
1


x
0

x
;
1
2
z
x
x








;
2
3
1


z
z
0
2
3
2
2



z
z
;
25
2
2
4
9





D
;
2
1
4
5
3
1




z
2
4
5
3
2



z
1
z
;
2
1
2








x
x
2
1


x
x
;
2
2


x
x


;
2
2
1


x


;
2
2
2
1
2
1
2
2
1
2
1








x
2
2
1



x
;
2
1



x
x
;
2
2



x
x


2
2
1



x


;
2
2
2
1
2
1
2
2
1
2









x
2
2
2


x
,
1
1

z
3
2

z
;
1
3
2


x
x
,
0
1
3
2



x
x
13
4
9



D
;
2
13
3
1



x
;
2
13
3
2



x
;
3
3
2


x
x
,
0
3
3
2



x
x
21
12
9



D


9.
Tenglamaning har ikkala tomonini 
ga bo`lamiz.
bundan 
desak, 
1) 
2) 
Modul qatnashgan tenglamalar 
 
Modul tushunchasi matematikaning muhim tushunchalaridan biri hisoblanadi.
Ta’rif.
sonining moduli deb, agar u son nomanfiy bo’lsa, sonning o’ziga 
agar u son nomanfiy bo’lsa, 
soniga aytiladi. 
Ta’rifga ko’ra,
o’zgaruvchisi modul ostida qatnashgan tenglamalarni yechish uchun quyidagi 
metodlardan foydalaniladi. 
1) Ta’rifdan foydalanib yechiladi. 
2) Tenglamani ikkala tomonini kvadratga oshiriladi. 
3) Oraliqlarga ajratib yechiladi. 
3-misol.
yeching. 
Yechish.

1-usul. Ta’rifga ko’ra 
Birinchi sistemadan 
yechimga keltiramiz. 
Ikkinchi sistemadan 
2-usul. Tenglikni ikkala tomonini kvadratga oshiramiz.
;
2
21
3
3



x
2
21
3
4



x
0
2
3
16
3
2
2
3
2





x
x
x
x
0
2

x
0
2
3
16
3
2
2
2





x
x
x
x
0
16
1
3
)
1
(
2
2
2







 


x
x
x
x
z
x
x


1
2
1
2
2
2



z
x
x


;
0
16
3
2
2
2




z
z
0
20
3
2
2



z
z
;
169
20
2
4
9





D
;
4
4
13
3
1





z
2
5
4
10
2


z
;
4
1



x
x
;
0
1
4
2



x
x
.
3
1
4



D
;
3
2
1



x
;
3
2
2



x
;
2
5
1


x
x
;
0
2
5
2
2



x
x
.
9
2
2
4
25





D
;
4
1
4
3
5
3



x
2
4
3
5
4



x
a
a
a







lsa,
bo'
0
a
agar
a,
-
lsa,
bo'
0
a
agar
,
a
a
3
1
4


x







3
1
4
0
1
4
x
x








3
1
4
0
1
4
x
x
1
1

x
2
1
2


x


Bundan 

javobga keltiramiz. 

Download 0,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish