Fizikanıń jaqtılıq qubılısları qaralatuģın bólimi optika grekshe optikos

monoxromatik jaqtılıq
delinedi. Jaqtılıq túrli uzınlıqtaģı tolqinlardan 
ibarat bolsa, bunday jaqtılıq 
polixromat jaqtılıq
delinedı. Máselen Quyashtan kelip 
arirģan jaqtılıq polixromat jaqtılıq esaplanadı. Bunday jaqtılıqtı túrli monoxromatik 
jaqtılıqlardan ibarat bolıwı múmkin.
Jaqtılıq ozi menen birge hár dayım energiya tasıydı. Qálegen bólekshe arqalı 
jaqtılı ótkende jaqtılıqtıń belgili bir bólegi jutıladi, bunda jaqtılıq energiyası 
bóleksheniń ishki energiyasına aylanadı.
Biz jánede fotometryanı uyreniwde tabiyattaģı bolıp atńrģan qubılıslardı 
qalayınsha júz beriwinde túsinike iye bolamız. Bunda biz tek tabiyat emes bálki 
texnika hám kúndelikli turmıstaģı paydanalanıp atırģan jaqtılıq hám elektr 
texnikalarında, bolıp ótetúģın energetikalıq jutılıwlar hám basqada qubılıslardı qarap 
ótemiz.
 
 

---

6 
I bap. Fotometriya túsinigi hám shamalar
Jaqtılıqtıń kózge yamasa jaqtılıq qabıl etiwshi basqa bir dúziliske kórsetetuģın 
tásiri, dáslepki jaqtılıq tolqını tasıytuģınenergiyanıń bul dúziliske beriliwinen 
ibarat. Sonıń ushın biz optikalıq qubılıslardıń nızamların qarap shıģıwdan aldın 
jaqtılıqtı ólshew –fotometirya túsinigin payda etiwmiz kerek. Fotometrya jaqtılıq 
tolqınıń qozģalıwındaģı energiyani ólshewden yamasa sol energetikalıq 
xarakteristika menen qálegen tárizde baylanısqan shamalardı ólshewden ibarat. 
Dáslep ólshew jumıslarında qollanılatuģın shamalarģa anıqlama beriwmiz kerek. 
Bul shamalardı tańlaw olardan anaw yamasa mınaw qubılıstı tikkeley seziwshi 
dúzilisler (qabillawshı dúzilisler) qásetlerine, sonnıń menen birge bul shamalardı 
qayta tiklew ushın isletiletuģın etanollar islew múmkinshiligine baylanıslı boladı. 
Hár qıylı tarawlarda (nurlanıw teoryası jaqtılandırıw texnikası optikalıq texnika, 
fiziologialıq optikalıq hám taģı basqa tarawlarda ) teoriyalıq nızamlardı hám 
ámeliy juwmaqlardı anıqlastırıwda kiritilgen shamalardan ayrımların paydalanıw 
kóbinshe qolay boladı. Biz úyrenip atırģan fotometrik túsinikler kóp bolıwınıń 
sebebi áne sonda bolıp tabıladı[2].