beruvchi o ‘rgatish usullari to ‘g‘risida o ‘ylab oUshi kerakdir. Tarbiyachi
ishlarni rejalashtirishda u yoki bu guruh b o ‘yicha dastur q o ‘ygan
vazifalarning barchasini e 'tib o rd a tutgan holda ish rejasini tuzadi.
Shuningdek, tasviriy faoUyatlari bo ‘yicha bir oyga m o ‘ljallangan istiqlol
reja tuzish ham maqsadga muvofiqdir. Bunda tarbiyachi tasviriy faoliyat
m ashg‘ulotlari o ‘rtasidagi o ‘zaro b og ‘lanishni h am nazarda tutadi.
S h unday qilgan taqd irdag in a, bolalar m a ’lum bilim , m alaka va
k o ‘nikmaga ega b o ‘lishlari m um kin b o ‘ladi.
B undan tashqari, tasviriy
faoliyat turlari o ‘rtasidagi o ‘zaro bog‘lanish natijasida tevarak-atrofni
badiiy jihatdan o ‘zlashtirishlaming yangi-yangi yo‘Uari vujudga keladi
va bolalar tevarak-atrofni obrazli qilib tasvirlashning turli xil usullari
bilan tanishadilar. D em ak, tasviriy faoliyat turlari o ‘rtasidagi o ‘zaro
aloqa ishlarni rejalashtirishda katta aham iyatga ega ekan. Bu o ‘zaro
bog‘ lanish qaysilar ekan?
1. Tasviriy faoliyatga t a ’lim -tarbiya ishining m uhim b o ‘lagi, deb
q a ra s h h a m d a ra sm c h iz is h . loy b ila n ish la s h , a p p lik a ts iy a
m a sh g ‘u lo tlarin i reja la sh tirish d a d a stu rn in g b a rc h a b lim la ri
o ‘rtasidagi o ‘zaro aloqa, bog‘lanishni doim o d iq q a t-e ’tiborda tutish
lozim. Y a’ni tev a rak -a tro f bilan tanishtirish, m usiqa m ash g‘ulotlari
va hokazo. Bular tasviriy faoliyat uchun qiziqarli hodisalar va voqealami
tanlashga yordam beradi.
2. Tasviriy faoliyatning b arch a tu rlari tev arak -atro f, hayotni
obrazlarda tasvirlaydi, am m o har biri o ‘ziga xos xususiyatga ega
ekanligini hisobga olm oq zarur. Y a’ni rasm chizish —
predm et va
voqealam i rangda tekis yuzada tasvirlaydi, loy hajm larda, applikatsiya
— rangda, siluet ravishda. Shuningdek, h a r biri o ‘ziga xos tasvir
texnikasiga ega: rasm chizish chiziqli graftk ravishda, rangtasvir
usulida,
loy plastik ravishda, applikatsiya — qog‘o zdan qirqish va
alohida qism lardan tuzish.
3. D astu rd a tasviriy faoliyat tu rlari oldiga q o ‘yilgan vazifalardan
biri ulam ing o ‘zaro aloqada ekanligidir. M asalan, bolalar rang bilan
rasm chizish b ila n b ir vaqtda, applikatsiya bilan h am tanishib
boradilar.
4. Tasviriy faoliyati turlari o ‘rtasidagi bogTanish tarbiyachiga rasm
chizish, loy, applikatsiya b o ‘yicha vazifalami aniqlashga yordam beradi.
M asalan, kichik guruhga doiraviy shakUami o ‘rgatishda. oldin tayyor
doira shakUarini applikatsiyada bergan m a’qul, so‘ng esa rasm
chizish
m ashg‘ulotlarida bergan m a ’qul.
168
5. Tasviriy faoliyat turlari o ‘rtasidagi bog‘lanish m a ’lum bir
mavzudagi m ashg‘ulotlar asosida ham b o iish i m umkin. M asalan, rus
xalq ertagi «Bo‘g ‘irsoq»ni bolalar ham chizishi, h am applikatsiya,
ham loydan yasashi m um kin. Bu turdagi takrorlanish bolalarning
mavzuga nisbatan qiziqishlarini pasaytirmaydi, chunki har bir faoliyat
tu ri jarayonida bolalar ertak qahram onlarining xilm a-xil tasvirining
yangi usul va y o ila ri bilan tanishadilar.
6. Tasviriy faoliyat m ash g ‘u lo tla rin i t o ‘g ‘ri rejalashtirish da,
m ashg‘ulotlar o ‘rtasida ulam ing dastur vazifalari, m avzular o ‘rtasida
bogianish vujudga keladiki, buning natijasida bolalaming yangi malaka
va ko‘nikmalarini va bilim lam i egaUashlarida m a iu m
ketm a-ketlik va
b o g ia n ish vujudga keladi. M asalan, «Qushlar» mavzusi asosida olib
borilgan m ashg‘ulotlar jarayonida bolalar don c h o ‘qiyotgan qushni
loydan yasashni, shoxda o iirg a n qushni rasm ini chizishni, afsonaviy
qushni qanday qilib qog‘ozdan qirqib olishni bilib oladilar.
7. Shuningdek, tasviriy faoliyati b o ‘yicha
ishni rejalashtirishda
faqatgina ularning turlari o ‘rtasidagi ketm a-ketlikni nazarda tutm ay,
balki har bir turdagi m ashg‘ulotlar o ‘rtasida ham b o g ian ish o ‘m atish
va ularni diqqatda tutish lozim. M asalan, predm etli rasm chizish loy
ishlaridan keyin m azm unli ishlam i rejalashtirish lozim.
Tasviriy faoliyat b o ‘yicha ishni rejalashtirishda tarbiyachi bolalar
bilan ishlashda foydalanadigan m etod va usullariga h am aham iyat
b e rm o g im iz lozim. Bular k o ‘rsatm ali va og ‘zaki m etod hisoblanadi.
K o‘rsatm ali va og‘zaki m etod o ‘zaro birgalikda olib borilishi lozim.
D em ak, tarbiyachi tasviriy faoliyat b o ‘yicha ishlarni rejalashtirishga
ju d a k a tta a h a m iy a t b e r m o g i lo z im ek an. T a rb iy a c h i ishni
rejalashtirishga qanday aham iyat bergan b o isa .
ishni hisobga olishga
h a m shunday e ’tibo r b e rm o g i lozim b o ia d i. C hunki bu narsa —
tarbiyachiga tasviriy faoliyatga o ‘rgatish b o ‘yicha d astur vazifalari
talablari qanday bajarilganligini aniqlashga va m ashg‘ulotlam ing sifatli
chiqishi u ch u n qanday tayyorgarlik ishlarini k o ‘proq olib borish
lozimligi ham d a o ‘rgatishlarning yangi xilm a-xil m etod va usullari
ustida ko‘proq ishlash lozimligini aniqlab olishga va keyinchalik ulardan
bolalar bilan ishlashda foydalanish uchun yangi-yangi imkoniyat yaratib
beradi. Tasviriy faoliyat bo ‘vicha bolalar ishini tahlil qilish ikki shaklda
olib borilishi m um kin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
