tayyorgarligi, tegishli asb o b-uskunalar va tasviriy m ateriallarining
mavjudligi, bolalar faoliyatiga aniq rahbarlik bilan aniqlanadi.
B o la la rn in g m a sh g ‘u lo tla rd a g i t o ‘laq o n li o ‘quv yoki ijodiy
faoliyatlari oldingi barcha ishlaming sifatiga,
shuningdek, ulam i m ana
shu aniq m ashg‘ulotga tayyorlashga b og‘liq bo‘ladi. Tayyorlov ishlari
b o ‘lajak m ashg‘ulot m azm uniga m os boMishi kerak: m azm unli rasm
solishdan oldin tev arak -atro f bilan tanishtirish m aqsadida sayohatlar
o ‘tkazish, badiiy asarlar o ‘qish, bolalarga m ash g‘ulot m avzusi bilan
b o g ‘liq b o ‘lgan illustratsiyalar, reproduksiyalam i k o ‘rsatish,
suhbat
o ‘tkazish, diafilm va bolalam ing yaxshi chiqqan rasm larini ko‘rsatish
m um kin va hokazolar; katta guruhlarda dekorativ rasm chizishlardan
oldin bolalarga xalq am ahy san’ati namunalarini, illustratsiyalar, bolalar
rasm larini k o ‘rsatish, suhbat o ‘tkazish, «Tasvirdanbilib ol» didaktik
o ‘yini, d idaktik m ozaika bilan o ‘yinlar o ‘tkazish va shu kabilar
m aqsadga m uvofiqdir; loy va plastilindan narsalar yasash m ashg‘u-
lotidan old in kichik shakldagi haykaltaroshlik bilan tanishtirish,
bolalarga o ‘zlari yasaydigan jonivorlar tasvirlangan rasm lam i tanlashni,
dekorativ plastika eskizini bajarishni topshirish m um kin va boshqalar.
Qog‘ozga rang-tusini mustaqil bera olish, applikatsiya va konstruktorlik
ishlari u c h u n tayyorgarlik qilish ham m ashg‘ulotga
tayyorlanish
jarayoniga kiradi.
O ldindan qilingan barcha ishlaming m azm unini m udira tarbiyachi
bilan qilingan qisqa suhbatdan biUb oladi. M udira tarbiyachining dastur
vazifalarini to ‘g‘ri tushunish va tushunm asligini aniqlaydi, m ashg‘ulot
rejasi bilan tanishadi, konspektni ko‘rib chiqadi, tasviriy m aterialning
mavjudligi va uni stoUarga joylashtirishning to ‘g‘riligini qayd etadi.
M ashg‘ulotlam i ko ‘rish vaqtida m udira quyidagi holatlarga e ’tibor
beradi. M ashg‘u lotn ing b oshlan ish i (3—5 daq..). T arb iy ach ib o lalam i
o ‘yindan m ashg‘ulotlarga o ‘tkazishda foydalangan usullar.
S h u n d an keyin m ashg‘ulotning birinchi qism i — bolalar oldiga
tasviriy vazifalarning q o ‘yilishi va ish usullarini tushuntirishn ing
m azm uni ham d a m etodikasi baholanadi.
B olalarning aqliy va n u tq faolliklari, u larn in g m ash g ‘ulotga
qiziqishlari qan d ay usullar vositasida yuzaga keltirilganligi (kichik
guruhlarda — o ‘yin usullari,
ov utm achoqlardan, katta guruhlarda —
bolalardagi m avjud tajribaga tayanish, q o ‘shiq, sh e’r, ertaklardan
p arch alar o ‘qish va shu kabilar) ni qayd etish lozim.
58
B o la la rg a b e rila y o tg a n sa v o lla rd a g i m a q sa d g a y o i la n g a n
tushuntirishlam ing aniqligi. Ishni bajarish bosqichlarining ajratilishi.
B olalam ing tushuntirishlam i qanchalik egallayotganliklarini nazorat
savollar yordam ida (m asalan, bolalar predm etni qanday izchillikda
tasvirlaydilar, qanday harak atlam i bajaradilar) tekshirish. T ushun-
tirish lard a k o ‘rgazm ali m aterial —
n atu ra, n am unaga tayanish.
P redm etning tasviriy usullarini tarbiyachi to m o n id an ko‘rsatishnirig
sifati (agar m ashg‘ulotda shunday qilingan b o isa). B oiajak ish uchun
tushuntirishlar yoki ko‘rsatm alarning davomiyligi. (Shuni unutm aslik
kerakki, tayyorlov ishlarining barchasini tarbiyachi mashg‘ulotdan oldin
amalga oshirish kerak.)
Bolalar ishni bajarishga qanday kirishdilar: qanchasi tarbiyachining
tushuntirishi tugashi bilanoq, rasm solishga (yasashga) kirishdi,
qanchasi tushuntirishdan keyin ham o ‘ylanib, qiynalib turdi. Bolalar
tarbiyachiga savollar berishdim i, ular nim a haqida so‘rashdi.
Tarbiyachi mashg‘ulot jarayonida qo‘yilgan vazifalaming bajarilishiga
erishdim i, individual yondashuvdan foydalandim i.
Tarbiyachi ayrim
bolalarga qanday k o ‘rsatma va m aslahatlar berdi. Topshiriqning eng
qiyin elem en tlari haqida o ‘z vaqtida eslatm a berish y o i i bilan
xatolarning oldi olindim i? Tarbiyachi qanday usullar vositasida
shug‘ullanuvchilarning o ‘z in i-o ‘zi baholash va o ‘z in i-o ‘zi nazorat
qilishga undadi. Berilayotgan ko ‘rsatm alam ing maqsadga muvofiqligi
va ularni bajarishning sifatini tekshirish. Tarbiyachining e iib o rid a n
chetda qolgan bolalar b o id im i? Tarbiyachi bolalarni egallangan
bilim, k o ‘nikm a va m alakalardan
m ustaqil foydalanishga, ijodiy
ishlashga undad im i? T arbiy ach i b o lalarn in g n o to ‘g ‘ri o iir is h i,
n o to ‘g ‘ri holat (poza)larini sezdim i va ularni to ‘g ‘riladim i?
Bolalar qalam (m o ‘yqalam , qaychi va shu kabilar) ni qanday
ushlayapti va ulardan t o ‘g ‘ri foydalanayaptim i? U lar qanday texnik
malaka va ko‘nikmalarga ega b o ‘lganlar (dastuming tegishh talablariga
qarang). Ayrim bolalam ing ko ‘nikm a va m alakalarini oshirish uchun
tarbiyachi nim alar qildi?
Shug‘ullanayotganlam ing qanchasi ishni o ‘z vaqtida, qanchasi erta
tugatdi va qanchasi tugata olmay qoldi? Bolalar ishni bajarishga qancha
vaqt sarflashdi? Tarbiyachi m ashg‘ulot oxirida bolalar ishlarining
k o ‘ruvini nazarda tu td im i va u qanday tashkil etilgan edi (jam oa
tahlil, o ‘zaro tahlil, o ‘zini-o‘zi baholash)? Bajarilgan ishlaming tahliliga
bolalarjalb qilinganm idi,
naturadan, n am unadan, tasa w u r b o ‘yicha
59
bajarilgan ishlami baholashda ular qanday m ezondan foydalanishardi?
Bu baho dastur talablarini va m azkur m ashg‘ulotning vazifalarini
um u m an aks ettiradim i? Bolalar predm etlarning xususiyatlari, rang-
tuslari, tasviriy va texnik usullarni belgilovchi so ‘zlardan t o ‘g ‘ri
foydalanishadim i? Bolalar ishlarini k o ‘rish qancha vaqtni oladi?
Do'stlaringiz bilan baham: 
