O'zgalar mulki. Lotincha

Xazina
 
– yerga ko‘milgan yoki boshqa usullarda yashirilgan pul yoki 
qimmatbaho narsalar. Ularning egasini aniqlash mavjud bo‘lmaydi yoki 
u qonunga muvofiq ravishda mulkka egalik qilish huquqini
yo‘qotgan bo‘ladi va bu mulk xazina yashirilgan joy (yer maydoni, uy-
joy va h.k.) egasining egaligiga o‘tadi. 
Obyektiv tomondan talon-taroj o‘zganing mol-mulkini o‘z foydasiga 
yoki boshqa shaxslar foydasiga g‘ayriqonuniy ravishda, bepul tortib 
olishda ifodalanadi. O‘zbekiston Respublikasi qonunlarida talon-taroj 
qanday usulda sodir etilganiga qarab uning uchun javobgarlik 
differensiatsiya qilingan. 

---

20
Jinoyat kodeksida talon-tarojning quyidagi shakllari nazarda tutilgan: 
• 
Bosqinchilik (Jinoyat kodeksining 164-moddasi). 
• 
Òovlamachilik (Jinoyat kodeksining 165-moddasi). 
• 
Òalonchilik (Jinoyat kodeksining 166-moddasi). 
• 
O‘zlashtirish yoki rastrata yo‘li bilan talon-taroj qilish (Jinoyat 
kodeksining 167-moddasi). 
• 
Firibgarlik (Jinoyat kodeksining 168-moddasi). 
• 
O‘g‘rilik (Jinoyat kodeksining 169-moddasi). 
Qonunga xiloflik har qanday talon-tarojning zaruriy belgisi 
hisoblanadi. Qonunga xiloflik deganda, aybdor shaxs tomonidan 
bunga hech qanday huquqi bo‘lmay turib, o‘zganing mol-mulkini 
tortib olish tushuniladi. 
Shaxs mol-mulkka egalik huquqiga ega bo‘la turib, belgilangan 
tartibni buzib uni qo‘lga kiritgan hollarda, talon-tarojning tarkibi 
mavjud bo‘lmaydi. Uning harakatlari boshqa jinoyat – o‘zbo-
shimchalik (Jinoyat kodeksining 229-moddasi), deb hisoblanishi 
mumkin. 
Mulk, ashyoning haqini to‘lamaslik (tekinga olish) talon-taroj 
qilingan mol-mulk evaziga muayyan ekvivalent bermasdan o‘zganing 
mol-mulkini tortib olinishini bildiradi. Agar shaxs talon-taroj vaqtida 
talon-taroj qilingan mol-mulk evaziga uning to‘la qiymatini bergan 
bo‘lsa, jinoyat tarkibi mavjud bo‘lmaydi. O‘zganing mulkini talon-
taroj qilishni tamom bo‘lgan, deb hisoblash talon-tarojning shakliga 
bog‘liqdir. Biroq, aksariyat hollarda, o‘zganing mol-mulki tortib
olingan va aybdor shaxsda talon-taroj qilingan mol-mulkni o‘z
xohishiga ko‘ra tasarruf etish (sotish, almashtirish, yashirish va h.k.) 
uchun real imkoniyat paydo bo‘lgan paytdan e’tiboran jinoyat
tamom bo‘lgan, deb hisoblanadi. 

---

21
Subyektiv tomondan talon-taroj g‘araz maqsadlarda to‘g‘ri qasd
bilan sodir etiladi.