1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

transkritsiya 
darajasida idora qilish
deyiladi. 
Ikkinchi tomondan, infeksion jarayonning rivojlanishiga qarab oqsil 
sintezining samaradorligi o‘zgarishi mumkin. Bu jarayonlarni mRNK ning har xil 
sinfiga kiruvchilari yo‘naltirib turadi. Bu usuldagi idora qilishga 
translyasiya 
darajasida idora qilish
deyiladi. 
. 
RNK-tutuvchi viruslar oqsil sintezining regulyasiyasi
RNK-tutuvchi faglarni oqsili har xil infeksion jarayonning har xil davrida 
har xil oqsillar, har xil proporsiyada hosil bo‘ladi. Barcha fagospetsifik
oqsillarni bitta molekula politsistron virus RNKsi kodlantiradi. Ularda oqsil 
sintezini 
regulyasiyasi translyasiya darajasida
amalga oshadi
Hujayrada virus oqsillarining sintezining lokalizatsiyasi 
Chechak viruslari va pikornaviruslar guruhida virus-spetsifik oqsillar 
sitoplazmada amalga oshadi. Gerpes virusida virus antigenlari yadroda topilgan 
bo‘lsa ham, sintez avval sitolplazmada amalga oshib, so‘ngra tezgina yadroga 
o‘tishini isbotlangan. 
Miksoviruslar bilan kasallangan hujayralarda esa kartina umuman 
boshqacha. Chunki virus nukleoproteidining oqsili yadroda aniqlangan, 
gemaglyutinin va neyraminidaza sitoplazmada sintezlanishi aniqlangan. Ammo 
ko‘plab olimlar barcha virus-spetsifik oqsillarni sitoplazmada lokaziyasiyalanishi 
gipotezasi tarafdorlaridirlar.
 
 
Etilgan virus zarrasining shakllanishi va ularni hujayradan chiqishi 
Oddiy viruslar zarrachasini (spiral simmetrili viruslar) shakllanishi 
yuqorida TMV ni rekonstruksiya, repolimerizatsiya, gibrid viruslar olish kabilarni 
tushuntirilganda aytib o‘tilgan edi. 
Murakkab viruslarni T-juft bakteriofaglarida kuzatadigan bo‘lsak ularni 
birnecha bo‘lakda avval sintezlanib shakllanishi va so‘ngra bosh, dum va 
qismlarini birikishi sodir bo‘ladi. Har bir qismni shakllanishida birqancha 
genlarni mahsulotlari ishlatiladi. Etilgan virus zarrasi hujayradan chiqqanda 
“portlash” yo‘li bilan yoki lizis natijasida hujayradan chiqadi (1; 36).