1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

kinazalar
hosil 
bo‘ladi(19-rasm). 

---

 
 
148 
19-rasm.T-2 fagi bilan kasallangan E.coli hujayrasidagi 
dezoksiribonukleozidtrifosfatlarni sintezlanish sxemasi 
To‘q qora strelkalar bilan fag induksiyalagan fermentlar katalizlaydigan 
reaksiyalar ko‘rsatilgan. 1 – d-STF ning pirofosfatazasi; 2) d-SMFning 
oksimetilazasi; 3) d-SMF ning dezaminazasi; 4) d-SMF ning timidilatsintetazasi;
5) kinaza(1) 
Quyida endi Bacillus subtilis ni kasallantiradigan ba’zi faglarni DNK si 
sintezida ishlatiladigan substrat d-OMUTF ni hosil bo‘lishi bilan tanishamiz. 
Bu holatda ham d-SMF ni d-UMFga o‘zgartiradigan 
dezaminaza 
fermenti
paydo bo‘ladi. Bundan tashqari bu faglar ham o‘z hususiyatlari bilan T-juft 
faglarni oksimetilazasidan farq qiladigan oksimetilaza fermentini induksiya 
(hosil) qiladi: 
Bacillus subtilis
ni oksimetilazasi d-UMFni d-OMUMF ga 
o‘zgartiradi. O‘ziga mos kinaza bilan d-OMUMF ni fosforirlab
d-OMUTF hosil qiladi. Qo‘shimcha ravishda mazkur fag hujayraning 
timidilatsintetaza fermentini aktivligini yo‘qotadigan oqsil ingibitorini hosil 
qiladi. Ingibitorning bo‘lishi fag uchun kerak bo‘lmaydigan d-TMF ni d-UMF 
dan hosil bo‘lishini to‘xtatadi. Fagning DNK si d-TMF o‘rniga d-UMF dan 
iborat bo‘lsa noyob substratlarni hosil bo‘lishi ancha oson bo‘ladi. Unda asosiy 
reaksiya d-STF ni dezaminirlashdan iborat bo‘ladi. 
Aytish joyizki, agar virus DNKsi tarkibi hujayra DNK si tarkibidan farq 
qilgan holdagina yangi fermentlar, faqat noyob substratlar kerak bo‘lgandagina
hosil bo‘lmasdan, balki hujayrada shu fermentlar bo‘lsa ham virus induksiya 
qiladigan fermentlar aktivligi oshishi mumkin. M., DNK-tutuvchi hayvon 
viruslari (ospovaksina, oddiy uchuq va h. kasallantirgan hujayralarda 
timidinkinaza (timdin) va timidilatkinaza (timidil kislotalarni fosforirlovchi ) 
fermentlar aktivligi oshadi.
Mazkur virus induksiyalagan fermentlarni hujayra fermentlaridan 
termostabilligi, Mixaelis konstantasi, pH ga nisbatan aktivligi va antigen 
xususiyatlari farq qilishi aniqlangan. 
Fermentativ reaksiyani ketishi uchun hujayra fermentiga qaraganda virus 
induksiyalaydigan ferment substratni past konsentratsiyasida ham keraklik 
tezlikda reaksiyani amalga oshiradi. 

---