|
III. Toshkent iqtisodiy rayonining halq xo’jaligidagi ahamiyoti.
a. Sanoati.
Toshkent viloyati Respublikaning 13 foiz, Toshkent iqtisodiy
rayonining esa 47,1 foiz sanoat mahsulotini ishlab chiqaradi. Sanoat mahsuloti
ishlab chiqarish hajmi bo’yicha viloyat Respublikada ikkinchi o’rinni egallaydi.
Metallurgiya, kimyo, qurilish materiallari, engil va oziq – ovqat sanoatlari yaxshi
rivojlangan. Shuningdek, mashinasozlik va metalni qayta ishlash, un – krupa va
omuxta em sanoatlari ham sanoat majmuasida muhim o’rin tutadi.
Toshkent viloyati mamlakatda ishlab chiqarilayotgan po’lat, tayyor prokat,
kimyoviy tola, ko’mir va oynaning deyarli hammasini, elektr energiya, mineral
o’g’itlar, uementning yarmiga yaqinini beradi. Viloyatda sanoat mahsuloti ishlab
chiqaradigan 212 korxona mavjud. Angren va Chirchiq shaharlaridan tashqari
barcha shahar va tumanlarning sanoat korxonalari ishlab chiqarishda o’sishga
erishdilar.
Viloyat iqtisodiyoti va aholining ijtimoiy turmushida yoqilg’i energetika
majmuasining ahamiyati juda katta. Respublikadagi qazib olish hajmi va
zahiralariga ko’ra eng yirik bo’lgan Ohangaron vodiysidagi Angren (qo’ng’ir)
ko’mir koni shu erda joylashgan. 2000 yilda 2409,0 ming tonna ko’mir qazib
chiqarilgan. Bu ko’rsatkich mamlakatda qazib olinayotgan jami ko’mirning
asosiy qismini tashkil etadi.
Angren ko’miri sifati past bo’lishiga qaramasdan, tannarxining arzonligi
bilan ajralib turadi. Undan asosan Angren İES va yirik sanoat markazlarining
ehtiyojlarini qondirish uchun foydalaniladi.
Energetika ushbu majmuaning yuqori darajada rivojlangan tarmog’idir.
Hozirda, Respublikada ishlab chiqarilayotgan elektr energiyasining 45 foizidan
ko’prog’ini Toshkent iqtisodiy rayoni hissasiga to’g’ri keladi. Mamlakatdagi
mavjud 27 GES ning 19 tasi mazkur mintaqada joylashgan. Shuningdek, tabiiy
gazda ishlovchi Toshkent İES (1920 ming kVt), Angren ko’miri asosida Angren
İES (600 ming kVt) kabilar ishlab turibdi.
1980 yillar boshiga kelib Chirchiq daryosida, uning gidroresurslaridan
unumli foydalanish va mintaqaning elektr energiyaga bo’lgan ehtiyojlarini to’la
qondirish maqsadida, 19 ta GES ni o’z ichiga oluvchi Chirchiq - Bo’zsuv kaskadi
vujudga keltirildi. Respublikadagi eng yirik Chorbog’ va Xo’jakent GESlari
uning tarkibiga kiradi.
2000 yili jami 21598,0 mln. kVt soat elekt energiya hosil qilingan, bu
Respublikaning 45 foizdan ortiqrog’ini tashkil etadi. Toshkent viloyati
mamlakatdagi asosiy elektr energiya beruvchi Sirdaryo, Navoiy viloyatlari hamda
Qoraqalpog’iston Respublikasi orasida etakchi o’rinni egallaydi.
Metallurgiya Toshkent viloyati sanoat majmuining tayanch sanoat
tarmoqlaridan biridir. İshlab chiqarilgan jami sanoat mahsulotining eng ko’p, yani
32,3 foizi aynan uning hissasiga to’g’ri keladi.
Ushbu mintaqaning qulay transport va iqtisodiy geografik o’ringa ega
bo’qgan Bekobod shahrida nafaqat O’zbekistonda balki, O’rta Osiyodagi ilk qora
metallurgiya zavodi (1943 yil) ishga tushirilgan. Korxona O’zbekiston va qo’shni
respublikalardan keltirilayotgan temir – tersak asosida ishlaydi. Uning asosiy
mahsulotlari po’lat, tayyor prokat, quvurlar, shuningdek, bir necha o’nlab turdagi
keng istemol mahsulotlari ishlab chiqarish ham yo’lga qo’yilgan.
Rangdor metallurgiya TOshkent viloyatining etakchi hamda asosiy
ixtisoslashgan sanoat tarmog’idir. Uning hissasiga viloyat jami sanoat
mahsulotining ¼ va Respublikaning yarmidan ortiqrog’i to’g’ri keladi. 2000 yil
viloyat eksporti tarkibida rangli va qora metallarning ulushi 54,5 foizni tashkil
etdi.
Rangli metallurgiyaning ikkita yirik markazi – Olmaliq va Chirchiq
shaharlari vujudga kelgan. Jumladan, Olmaliqda tog’ – kon metallurgiya
kombinati, Chirchiqda esa qiyin eriydigan va o’rta chidamli qotishmalar
kombinati joylashgan.
to’liq metallurgiya tsikliga ega bo’lgan Olmaliq tog’ – kon metallurgiya
kombinati miss rudasiga boy bo’lgan Qalmoqqir, Sardob konlari asosida
ishlovchi ruda boyitish fabrikasi va miss zavodidan hamda Qo’rg’oshinkon va
Chalatov qo’rg’oshin – rux konlari asosida ishlovchi ruda boyitish fabrikasi var
ux zavodlaridan tashkil topgan. Keyingi yillarda ushbu korxonada oltin eritish
yo’ga qo’yildi. Ko’chbuloq oltin koni asosida Angrenda ruda boyitish korxonasi
qurilgan. Hozirgi kunda bu erda AQShning «Nyumont – mayning» korporatsiyasi
bilan hamkorlikda qo’shma korxona qurish bo’yicha loyihani amalga oshirish
yo’lga qo’yilmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
