Buxoro Davlat Universiteti 9-5-19 guruh talabasi Haydarov Diyorning Makro Iqtisodiyot fanidan tayorlagan mustaqil ishi

Ish haqi
biz bilganimizdek, mehnat bahosi, mehnat omilining daromadidir. U hisoblangan ish 
haqini o'z ichiga oladi, lekin xodimlarga to'lanishi shart emas. Bu shuni anglatadiki, to'lanadigan 
ish haqiga qo'shimcha ravishda, omil daromadining ushbu turi davlat tomonidan daromad solig'i 
shaklida ushlab qolingan qismini o'z ichiga oladi (Rossiyada bu daromad solig'i 
hisoblanadi. 
shaxslar
) va ijtimoiy jamg'armalarga badallar (Rossiyada bular Pensiya jamg'armasi, 
Federal majburiy tibbiy sug'urta jamg'armasi va Ijtimoiy sug'urta jamg'armasi). Bundan tashqari, 
ish haqiga turli xil qo'shimchalar kiritilgan (masalan, korxonalar tomonidan 
subsidiyalangan). 
ovqatlanish
). E'tibor bering, davlat xizmatchilarining ish haqi ushbu 
ko'rsatkichga kiritilmagan, chunki u davlat byudjeti hisobidan to'lanadi, ya'ni yalpi ichki 
mahsulot qayta taqsimlangandan keyin paydo bo'ladi. 

---

Foiz
- daromad omili "kapital". Foiz daromadlari korxonalar yoki uy xo'jaliklari tomonidan qarz 
kapitali to'lovlarini o'z ichiga oladi. Bu davlat qarzi bo'yicha to'lovlarni o'z ichiga olmaydi, 
chunki ular qayta taqsimlash natijasidir. 
Ijara
- "er" daromad omili. Ijara to'lovlari odatda ko'chmas mulkdan, ya'ni erni, turar-joy va 
noturar joyni ijaraga berishdan olingan barcha daromadlarni o'z ichiga oladi. Yuqorida aytib 
o'tilganidek, ushbu to'lov turiga o'z uy-joyini ijaraga berishdan olingan taxminiy daromad 
sifatida hisoblangan ijara ham kiradi. Mulkdorlarning daromadlari (ro'yxatga olinmagan 
korxonalar, kichik do'konlar, kiosklar, ustaxonalar, qishloq xo'jaligi fermalari va boshqalar 
egalari) alohida ajratiladi, chunki u ish haqi va foydaga bo'linmaydi. Yollanma mehnatdan 
foydalanmaydigan kichik tadbirkorlarning tovar va xizmatlar ishlab chiqarishda ishtirok etishi, 
qoida tariqasida, ularning shaxsida ikki omil - ham mehnat, ham kapital birlashtirilganligini 
bildiradi. Shuning uchun kichik tadbirkorlarning daromadlari yagona omilli daromad sifatida 
ishlaydi. 
Foyda
- "tadbirkorlik qobiliyati" daromad omili. U korporatsiyalar (ochiq aktsiyadorlik 
jamiyatlari) daromadlarini o'z ichiga oladi. Foyda tarkibida aksiyadorlarga to’lanadigan 
dividendlar, jamiyat kapitalini kengaytirish manbai sifatida taqsimlanmagan foyda va davlatga 
to’lanadigan soliqlar ajratiladi. 
YaIMni daromadlar bo‘yicha hisoblashda omilli daromaddan tashqari, YaIMning daromad 
bo‘lmagan qismi bo‘lgan amortizatsiya ajratmalari ham kiradi. Ular ishlab chiqarish tannarxiga 
kiritiladi va asosiy kapital elementlarining (binolar, inshootlar, mashinalar va jihozlar) eskirishini 
qoplash uchun mo'ljallangan korxona umumiy daromadining bir qismini ifodalaydi. U 
kapitalning ushbu qismini iste'mol qilish natijasida shakllanadi va omil daromadi bo'la olmaydi. 
Amortizatsiya to'lovlari, yuqorida aytib o'tilganidek, qo'shilgan qiymatning bir qismidir. 
Shunday qilib, daromadlar bo'yicha YaIM quyidagi tarkibga ega: