Buxoro Davlat Universiteti 9-5-19 guruh talabasi Haydarov Diyorning Makro Iqtisodiyot fanidan tayorlagan mustaqil ishi

ishlab chiqarishni hisoblash
YaIM sanoat yoki tarmoqlar bo‘yicha guruhlangan barcha 
rezident ishlab chiqarish birliklarining yalpi qo‘shilgan qiymatini yig‘ish yo‘li bilan hisoblanadi. 
Yalpi qo‘shilgan qiymat ishlab chiqarilgan mahsulot va ko‘rsatilgan xizmatlar qiymati (ishlab 
chiqarish) bilan ishlab chiqarish jarayonida to‘liq iste’mol qilingan tovar va xizmatlar qiymati 
(oraliq iste’mol) o‘rtasidagi farqdir. 
Tovar va xizmatlarning bozordagi mahsulotini asosiy narxlarda yoki, agar buning iloji bo'lmasa, 
ishlab chiqaruvchilar narxlarida baholash tavsiya etiladi. Asosiy narx - mahsulot va xizmatlar 
uchun ishlab chiqaruvchi tomonidan olinadigan narx, mahsulotga to'lanadigan har qanday 
soliqlar bundan mustasno va mahsulotlarga subsidiyalar. Ishlab chiqaruvchi bahosi - ishlab 
chiqaruvchi tomonidan tovarlar va xizmatlar uchun olinadigan narx, shu jumladan mahsulot va 
import uchun to'lanadigan soliqlar va mahsulot va import uchun subsidiyalar bundan mustasno. 
Ishlab chiqarish usuli bo'yicha YaIM
: 
BB - yalpi ishlab chiqarish 
PP - oraliq iste'mol 
NNP - mahsulot va importga sof soliqlar (mahsulotlar va importga soliqlar minus mahsulot va 
importga subsidiyalar) 
Yakuniy foydalanish usuliga ko'ra, YaIM quyidagi tarkibiy qismlarning yig'indisi sifatida 
aniqlanadi: tovar va xizmatlarning yakuniy iste'moliga sarflangan xarajatlar, yalpi kapital 
shakllanishi, tovar va xizmatlar eksporti va importi balansi. 
Yalpi kapital shakllanishi - bu rezidentlar tomonidan joriy davrda ishlab chiqarilgan va 
ko'rsatilgan, lekin iste'mol qilinmagan tovarlar va xizmatlarni sof sotib olish (sotib olish va 
tasarruf etishdan tashqari). Yalpi kapital shakllanishiga asosiy kapitalning yalpi birikmasi, tovar-
moddiy boyliklarning o‘zgarishi va boyliklarni sof sotib olish kiradi. 

---