A) faqat xususiy mulkka asoslangan;
B) xususiy mulk va davlat mulkiga asoslangan;
D) faqat davlat mulkiga asoslangan.
3. Hamkorlaming qo‘shma korxona sarmoyasiga qo‘shgan hissasi
bo‘yicha:
A) teng ishtirok etish - rivojlangan mamlakatlar ahamiyati jihatidan
teng bo‘lgan vakillari tomonidan faqat tadbirkorikni
amalga oshirish
maqsadida tuziladigan qo‘shma korxona. Unda hamkorlar tomonidan
bir-birlarining teng huquqliligi e’tirof etiladi va korxonaning barcha
masalalari shu asosda hal qilinadi;
B) xorijiy sarmoyaning hissasi ko‘p bo‘lgan qo‘shma korxona
- bunday korxona to‘liq xorijiy hamkor nazoratida bo‘ladi
va ayrim
mahalliy hokimiyatlar ularni chet el korxonasi deb hisoblab, bir qator
imtiyozlardan mahrum qilishlari ham mumkin;
D) xorijiy sarmoyaning hissasi kam bo‘lgan qo‘shma korxona - bu
ko‘rsatkich 50 foizdan qanchalik past bo‘Isa, bunday qo‘shma korxona
lar shunchalik milliy korxonalarga yaqin bo‘ladi; xorijiy ishtirokchilar
korxona faoliyati ustidan nazoratni o‘z qo‘llariga
olishni istaydilar, le
kin bu yerda unday imkoniyat yo‘q va shuning uchun qo‘shma kor-
xonalaming bu tipi qo‘shma tadbirkorlik uchun uncha qulay emas deb
hisoblaydilar; shungaqaramay, 0 ‘zbekistondaqo‘shmakorxonalarning
bunday tipi ham rivojlanib bormoqda.
Shuni ta'kidlash lozimki, 0 ‘zbekiston Respublikasi qonunchiligiga
muvofiq qo‘shma korxonalar xorijiy sarmoya (investitsiya)ning hissasi
bo‘yicha quyidagi ikki guruhga ajratiladi:
1) qo‘shma korxona - uning ustav sarmoyasida xorijiy hamkoming
ulushi 30 foiz va undan yuqori miqdomi tashkil etadigan korxonalar;
2) xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxona - uning ustav sar
moyasida xorijiy hamkoming ulushi 30 foizgacha miqdorda bo‘lgan
korxonalar.
Respublikada qo‘shma tadbirkorlikni rivojlantirishni rag‘batlantirish
maqsadida yuqoridagi korxonalarning birinchi tipi uchun yaxshiroq
shart-sharoit yaratish va ko‘proq imtiyozlar ko‘zda tutilgan.
4. Hamkorlaming maqsadlari va faoliyat turlari bo‘yicha:
a)
ilmiy tadqiqotlar olib borishga m o‘ljallangan qo‘shma korxona
lar
- yangi mahsulot, uskuna, texnologiya va boshqa ko‘rinishdagi
“nou-xau” yaratish uchun tajriba, ilmiy natijalar, loyiha ishlanmalari
va boshqa fan-texnika yutuqlarini birlashtirish
maqsadida tuziladigan
korxonalar;
164
b)
ishlab chiqaruvchi qo‘shma korxonalar - xorijiy hamkoming
bunday korxona tuzishdan maqsadi mahsulot ishlab chiqarish va uni
sotish jarayonlaridagi xarajatlarni qisqartirish boMib,
bunga xorijiy va
mahalliy hamkorlaming komplektlovchi detallari, xorijiy investoming
ishlab chiqarishni tashkil etish tajribasi va mahalliy hamkoming xom-
ashyosi, ishchi kuchini birlashtirish yoki
kooperatsion aloqalaming
boshqa shakllari asosida erishish mumkin;
d) xarid qiluvchi qo‘shma korxonalar - xorijiy hamkor korxonasida
tayyor mahsulot ishlab chiqarish uchun kerakli xomashyo, yarim tay
yor mahsulotlarni arzonroq narxlarda mahalliy bozorlarda sotib olish
maqsadida tuzilgan korxona;
e) sotish bilan shug‘ullanuvchi qo‘shma
korxona - ishlab chiqa-
riladigan mahsulotni qo‘shma korxona joylashgan mamlakatda ham,
boshqa uchinchi mamlakatlarda ham sotish uchun yangi bozorlarni
o‘zlashtirish maqsadida tuziladigan korxona:
f) kompleks qo‘shma korxona - har xil faoliyat turlari bilan
shug'ullanuvchi korxona.
5. Q o‘shma tadbirkorlik ishtirokchilari soni bo‘yicha:
a) ikki tomon ishtirokida tuzilgan qo‘shma korxona-
hamkorlaridan
biri chet mamlakat vakili bo‘ladi;
b) uch tomon ishtirokida tuzilgan o‘shma korxona: hamkorlaridan
biri yoki ikkitasi chet mamlakatlar vakillari b o iish i mumkin;
d) tomonlaming boshqa variantlardagi hamkorligida tuzilgan
qo‘shma korxona.
Shunday qilib, qo‘shma tadbirkorlik va qo‘shma korxona
lar O ‘zbekiston va uning har bir mintaqasida rivojlanib bormoqda.
Masalan, Buxoro viloyatida 2007-yil boshida 20 ta mamlakat inves-
titsilari ishtirokida tashkil etilgan 72 ta qo‘shma korxona ro‘yxatga
olingan. Ulardan 55 tasi faoliyat yuritib kelmoqda va 2200 kishini ish
bilan ta’minlagan.
Do'stlaringiz bilan baham: 
