Мавзу 3 juft korrelyatsion regression tahlil

x
b
a
y
x



ˆ
Профессор АЮПОВ РАВШАН ХАМДАМОВИЧ 

---

Misol 
Juft regressiya tenglamasi kuzatuv natijalaridan olingan ma’lumotlarning o’rtacha 
qiymatini o’zgarish qonuniyatidan kelib chiqib ikki o’zgaruvchi orasidagi bog’lanishni 
ifodalaydi. Agar talabning
 
y
narxga
 
x
bog’liqligi masalan, 
x
y



2
1000
tenglama
bilan ifodalansa, u xolda bu tenglama narx 1 pul birligiga ortganda, talab o’rtacha 2 
pul birligiga kamayishini ifodalaydi.
Профессор АЮПОВ РАВШАН ХАМДАМОВИЧ 

---

Haqiqiy va nazariy qiymatlar 
Regressiya tenglamasida ko’rsatkichlar orasidagi korrelyatsion bog’lanish mos 
matematik funktsiyalar bilan ifodalangan funktsional bog’lanish ko’rinishida tasavvur 
etiladi. Amalda har bir alohida holatda 
y
kattalik quyidagicha ikkita qo’shiluvchidan 
tashkil topadi. 
bu erda: 
j
y
- natijaviy ko’rsatkichning haqiqiy qiymati; 
j
x
y
-natijaviy ko’rsatkichning regressiya tenglamasidan topilgan nazariy 
qiymatlari; 
j

-regressiya tenglamasida aniqlangan natijaviy ko’rsatkichning haqiqiy qiymatini 
nazariy qiymatidan og’ishini ifodalovchi tasodifiy miqdorlar
j
x
j
j
y
y



Профессор АЮПОВ РАВШАН ХАМДАМОВИЧ 

---

Tasodifiy kattalik 
Tasodifiy miqdor 

- ta’siri modelda e’tiborga olinmagan omillarni, tasodifiy 
xatolarni va o’lchash xususiyatlarini o’z ichiga oladi. 
Tasodifiy miqdorlarni modellarda e’tiborga olinishi quydagilar manbalar bilan 
bog’liq; modellarning tuzilishi; boshlang’ich mag’lumotlarni tanlab olish xususiyati 
hamda o’zgaruvchilarni o’lchash va ularni hisoblash xususiyatlari. 
Ushbulardan kelib chiqib, yuqorida keltirilgan 
y
talabni 
x
narxga bog’liqligi 
tenglamasi quydagicha yoziladi; 





x
y
2
1000
Ko’rinib turibdiki, har doim ham tasodifiy xolatlarni e’tiborga olish uchun 
imkoniyatlar mavjud.
Профессор АЮПОВ РАВШАН ХАМДАМОВИЧ 

---

Chiziqsiz modellar turlarii 
Talabni narxga teskari bog’liqligini albatta chiziqli
x
b
a
y
x



ˆ
funktsiya bilan tavsiflash shart emas. Bunday bog’lanishni tavsiflovchi boshqa 
munosabatlar ham mavjud, masalan: 
Shuning uchun tasodifiy miqdorning (xatolikning) katta kichikligi tanlab olingan 
modelni qanchalik to’g’ri tuzilganliga bog’liq. Tasodifiy miqdor qancha kichik bo’lsa, 
natijaviy ko’rsatkichning nazariy qiymati shunchalik, uning haqiqiy qiymati bilan 
ustma-ust tushadi. 
;
ˆ
b
x
x
a
y



;
ˆ
x
b
a
y
x


;
1
ˆ