Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va geografiya fakulteti 5420100-biologiya yo’nalishi 4-bosqich talabasi

2.2.  Qushlar  ustida  gelmintologik  tadqiqotlar  o`tkazish.  Qushlarni 

gelmintologik  yorishdan  oldin  uning  uzunligi,  jinsi,  rangi,  og’irligi  kabi 

ma`lumotlar kundalik daftarga yoziladi va quyidagicha amalga oshiriladi.  

Tekshirilayotgan  hayvonni  pati  va  terisidagi  ektoparazitlari  aniqlanadi, 

maxsus doskaga chalqancha yotqizilib terisi shilinadi, so`ng ostki jag’idan boshlab, 

to  anal  teshigigacha  qorin  bo`shlig’i  o`tkir  skalpel  (lezveya  yoki  qaychi)  bilan 

ochiladi. Ish davomida hayvonning og’iz bo`shlig’i alohida nazoratdan o`tkaziladi. 

So`ngra  teri  osti  va  ichki  organlarning  tashqi  yuzalari  lupa  yordamida  tekshirilib, 

ehtimol tutilgan barcha burtmalar yoki qobig’ bilan o`ralgan shishlar ajratib olinadi 

va  organlarni  alohida  ajratilgan  idishlarga–yarim  litrli  bankalarga  yoki  Petri 

chashkalariga joylanadi. Idishlardagi qizilo`ngach, oshqozon va ichaklar fiziologik 

eritmada  bo`yiga  qarab  qaychi  bilan  ochiladi,  so`ng  ichak  ichki  qavati  devorlari 

asta  sekin  uchi  qayrilgan  igna  bilan  qiriladi  va  shu  igna  bilan  ko`zga  ko`ringan 

yirik  gel’mintlar  ajratib  olinadi.  Ajratib  olingan  parazit  chuvalchanglar:  tsestoda, 

trematoda  va  akantotsefallar  70%li  spirt,  nematodalar  esa  Barbagallo  eritmasi 

solingan shisha idishga (pentsilin idishlariga) solinadi. 

---

 

 

20 

Parazit chuvalchanglarni qaysi turga mansubligini aniqlash va morfologik va 

anatomik  ta`rif  berishda  tirik  yoki  fiksatsiya  qilingan  na’munalardan  foydalanish 

mumkin. 

O`rganishni osonlashtirish  uchun  gel’mintlarni  optik xususiyatlari oshiriladi. 

Buning uchun parazit chuvalchanglardan preperatlar tayyorlash jarayonida buyum 

oynasiga  glitserin  va  sut  kislotasidan  1:1  (mayda  gel’mintlar  uchun  1:0,5) 

nisbatdagi aralashmasidan bir tomchi tomizaladi, gel’mint joylanadi va qoplag’ich 

oyna yopiladi. SHundan so`ng, gel’mintning katta kichikligiga qarab, preparat 3-5 

soat  yoki  1-2  kun  qoldiriladi.  Tayyor  preparat  suvsizlanishi  oqibatida  parazitning 

ichki  a`zolari  aniq  ko`rinadi.  Tayyor  preparatdan  parazitning  rasmini  RA-4 

apparatida  chizish  mumkin,  bu  esa  parazitni  qaysi  turga  mansubligini  aniqlashni 

birmuncha osonlashtiradi.