Efferent innervasiyaga ta’sir etuvchi dori vositalari

Atropinni glaukomada qo’llab bo’lmaydi!
Atropin organizmda – anchagina tez parchalansa ham, M-xolinoreseptorlarda uzoq ushlanib 
qoladi. Shuning uchun ham uning ta’siri davomli bo’ladi. Masalan: akkomadasiya paralichi 2 –3 kun, 
qorachiqning kengayishi 5-6 kun davom etadi. Atropin ta’sirini M- xolinomimetiklar va antixolinesteraz 
vositalar bilan yo`qotib bo’lmaydi, ya’ni antagonizm bir tomonli.
SKOPOLAMIN
(
Scopolamini hydrobromidum
) – Skopin va trop kislotasining murakkab efiri. 
Atropinga o’xshash alkaloid bo’lib, M-xolinoreseptorlarni qamal qiladi. Atropindan farqli o’laroq 
skopolamin ko’zga va bezlar sekresiyasiga kuchli ta’sir etadi, lekin ta’sir davomliligi atropinga nisbatan 
kamroq. MNS ga bo’lgan ta’siri atropinnikiga qarama-qarshi bo’lib, ko’proq susaytiruvchi ta’sirga ega. 
Shuning uchun u ruhiy kasalliklarni tinchlantirishda va parkinsonizmni davolashda, bemorlarni 
operasiyaga tayorlashda, dengiz va havo (chayqalish) kasalliklarida (“Aeron” tab.) qo’llaniladi.
GOMOTROPIN 
– sintetik preparat bo’lib, atropinsimon ta’sir ko’rsatadi, lekin ta’siri qisqa, 
masalan: akkomadasiya paralichi taxminan 15-20 soat davom etadi. Ko’z qorachig’ini qisqa muddatga 
kengaytirishda ishlatiladi.
PLATIFILLIN
(Platyphyllini hydrotartras)
– alkaloid 
Senecio platyphyllus
o’simligidan olinadi. 
Atropindan kuchsizroq, o’rtacha ganglioblokator, yaxshi spazmolitik xususiyatiga ega (bevosita ta’sir 
etadi). Asosan me’da, ichak, buyrak, o’t pufagi kolikalari xurujini bartaraf etishda qo’llaniladi. Atropinni 
qo’llagandagi og’iz qurish, taxikardiya, midriaz, akkomadasiya paralichiga o’xshash noxush ta’sirlar 
kam bo’ladi, bo’lsa ham kuchsiz bo’ladi. Ko’zga ta’sirining davomligiga qarab preparatlar quyidagicha 
joylashadi: atropin → skopolamin → gomotropin → platifillin. 
METASIN 
(Methacinum) – sintetik birikma bo’lib, asosan periferik M-xolinoblokatorlik 
xususiyatiga ega, chunki gematoensefalik bar’erdan o’tmaydi. Atropinga nisbatan ko’zga sust ta’sir 
etadi, lekin bronxolitik ta’siri bo’yicha kuchliroq. Metasin spazmolitik sifatida bronxial astmada, 
oshqozon va 12 barmoq ichak yarasida, buyrak va jigar kolikasida, anesteziologiyada- (bemorlarni 
operasiyaga tayyorlashda, bronxlar sekresiyasini kamaytirish uchun) qo’llaniladi.