Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 6 - SON 
142 
moddiy narsalarda paydo bo‗ladi. Orzu va shirin tasavvur qilishlar ijodiy 
tasavvurning alohida turlari sifatida ijodiy tasavvurning kelajakka qaratilgan 
faoliyatidir. Demak u orqali istiqbol obrazlari yaratiladi. 
Ijodiy tasavvurni rivojlantirishni mustaqil omil sifatida belgilab, uning 
rivojlanishini boshlang‗ich sinf o‗quvchilarining ijodiy tasavvuri misolida o‗rganib 
chiqildi. Boshlang‗ich sinf o‗quvchilarining ijodiy tasavvurining tarkibiy qismlari deb 
quyidagilardan iborat: 
-
ijodiy fikrlash; 
-
ijodiy tasavvur; 
-
ijodiy tasavvurni tashkil qilish usullarini qo‗llash. 
Tasavvurni rivojlantirish boshlang‗ich sinf o‗quvchilariga quyidagicha ta‘sir 
qiladi: 
1. Bolalarning jismoniy va intellektual rivojlanishiga. 
2. O‗rtacha o‗quvchining rivojlanishini belgilovchi muhitni yaratishga. 
3. Bola vazifani mustaqil ravishda bajarishga. 
4. Yuqori darajali erkinlik darsliklarini taqdim etish, ishlarining o‗zgarishi va 
h.; 
Boshlang‗ich cinf o‗quvchilarining ijodiy tasavvurini rivojlantirishda 
bolaning yosh xususiyatlarini hisobga olish lozim. Umumta‘lim maktabining 
boshlang‗ich ta‘lim davriga mos keladigan rivojlanish bosqichi xronologik 
chegaralari turli mamlakatlarda va turli xil tarixiy sharoitlarda farqlanadi. Bu 
chegaralar shartli ravishda 6-7 yoshdan 10-11 yoshgacha oraliqda belgilanishi 
mumkin. Ularning mazmuni rasman qabul qilingan boshlang‗ich ta‘lim shartlariga 
bog‗liq [3]. 
Maktabga bolani qabul qilish jarayonida boshlang‗ich sinf o‗quvchilari bilan 
ishlash vaqtida o‗qituvchiga bir qator vazifalar yuklatiladi: 
- maktab ta‘limiga tayyorgarlik darajasini va uning faoliyati, aloqasi, xulq-
atvori, aqliy jarayonlarni o‗qitish paytida ehtiborga olish kerakligi darajasini 
aniqlash; 
- imkoni boricha mumkin bo‗lgan bo‗shliqlarni bartaraf etish va maktabga 
tayyorgarlik darajasini oshirish; 
- kelgusida maktab o‗quvchilarining shaxsiy tasavvurini hisobga olgan holda 
strategiyasi va taktikasini rejalashtirish.
Ushbu muammolarni yechishda o‗qituvchilardan boshlang‗ich sinfga qabul 
qilingan bolalarning psixologik xususiyatlari, oilaviy muhiti, o‗zlashtirish darajasi 
qandayligi, maktabga tayyorgarligining qay darajada ekanligini chuqur o‗rganish 
talab qiladi. 
M.M.Baxtinning fikricha, boshlang‗ich sinf o‗quvchilarining rivojlanish 
bosqichi sifat jihatidan o‗ziga xos bosqich hisoblanib, yuqori mental funksiyalar va 

---