Qaraqa-2014-128-bet

§ 42. Tuwrà gà’p hà’m àvtor gà’pi, wolàrdi’n’
wori’n tà’rtibi
Du’zilisi hà’m màzmuni’ wo’zgertilmey berilgen bàs-
qàni’n’ gà’pine
tuwrà gà’p 
dep àtàlàdi’.
Mi’sàli’: —
Jàqsi’ ji’lqi’làr yeken, bàqqi’dà turg’àni’n
dà’rriw bileqoyàsàn’,
— dep Inkàmàl àpày woni’ xoshà-
metlep so’yledi.
(Sh.A.)
Bul mi’sàldàg’i’ qàrà hà’rip penen jàzi’lg’àn gà’p —
tuwrà gà’p. Wol so’ylewshinin’ so’zi yemes, bàsqàni’n’ —
Inkàmàl àpàydi’n’ so’zi. So’ylewshi sol gà’pti wo’z so’zinin’
ishinde wo’zgerissiz keltirgen.
Tuwrà gà’p penen bàylàni’sli’ qollàni’lg’àn so’ylew-
shinin’ so’zine 
àvtor gà’pi 
delinedi.
Mi’sàli’: Ko’rmeysen’ be, àdàmni’n’ qoli’ gu’l degen
usi’ dàg’i’, —
dedi Qàyi’p àg’à tàg’i’ dà tàn’làni’p so’ylep.
(X.S.)

---

106
Bul mi’sàldà qàrà hà’rip penen jàzi’lg’àn so’zler àvtor
gà’pi. Bundà so’ylewshi gà’pti kim àytqànli’g’i’ hà’m sog’àn
qàtnàsli’ wo’zinin’ pikirin beredi.
Tuwrà gà’p penen àvtor gà’pin bàylàni’sti’ri’wdà 
dep,
dedi, deydi, desti
hà’m t.b. bàylàni’sti’ri’wshi’li’q xi’zmettegi
ko’mekshi feyiller qollàni’làdi’.
164-shi’ni’g’i’w
. Tekstti woqi’n’. Tuwrà gà’p penen àvtor gà’pin tàwi’p,
bir-birinen wo’zgesheligin hà’m àràsi’ndàg’i’ bàylàni’sti’ri’wshi’ so’zlerdi
àyti’n’.
Ti’nàliyev wolàrdi’n’ ti’ni’shlàni’wi’n wo’tinish yetti:
— Qà’ne, nà’wbet boyi’nshà so’ylen’, bàlàlàr. Woynàytug’i’n
wàqi’t yemes. Dà’slep woqi’wdi’n’ jàg’dàyi’nàn bàslàyi’q. Senin’
woqi’wi’n’ni’n’ bàri’si’ qàlày?—dep wol tàg’i’ dà Sultànmuràtqà
buri’ldi’.
— Wonshà àytàrli’qtày yemes, — dep gu’n’kildedi
Sultànmuràt.
— Ne wonshà yemes?
— Bi’làyi’nshà, wonshà jàmàn yemes degenim g’oy.
— Ju’dà’ jàqsi’ dà yemes, — dep gà’pke àràlàsti’ Inkàmàl àpày.
Wo’zi ju’dà’ uqi’pli’. Bir àyi’p jeri — àlàg’àyi’mlàw, — dedi.
— Him-m, — dep dàwi’si’n sozi’p woylàni’p qàldi’ bàsli’q.
— Sen qàlàysàn’, Anàtày?
— Menin’ àwhàli’m dà sondày, — dedi wol.
— Heshqàysi’n’i’z dà bir-birin’izden àrti’q yemes qusàysi’z, —
dedi de Ti’nàliyev mi’rs yetip ku’lip, turi’p tàg’i’ dà bi’lày
dedi: —Mektepke qàyti’p kelgennen keyin woqi’wdi’n’ qà’dir-
qi’mbàti’n tu’sinesiz, biràq.
— Men de ko’p nà’rselerdi bilmeymen, —dedi Ti’nàliyev.
— Uri’s bolmàg’àndà, men de woqi’wg’à ketip‚ bilmegenimdi
u’yrengen bolàr yedim. 
(Sh.A.)
Tuwrà gà’p penen àvtor gà’pinin’ wori’n tà’rtibi
to’mendegishe jàylàsàdi’:
1. Tuwrà gà’p àvtor gà’pinen àldi’n keledi.
—
Mine, usi’ jerler sizlerdin’ jàn’à qoni’si’n’i’z bolàdi’
,
— dedi Shàqli’ Màràl wolàrg’à. 
(Sh.A‚.)
Keste tu’rinde: T, — à.
2. Tuwrà gà’p àvtor gà’pinen keyin keledi:

---

107
Wol kitàpshàsi’nà u’n’ilip àldi’ dà bi’lày dedi: 
«Sen
ju’dà’ duri’s àytàsàn’.
— Bàsqà 
xàli’qti’n’ tilinde so’yley
àlmàsàn’, sàn’i’ràw àdàmg’à usàysàn’
». 
(Z.V.)
Keste tu’rinde A: «T».
3. Tuwrà gà’p àvtor gà’pinin’ wortàsi’ndà keledi:
Sol wàqi’ttà M. Gorkiydin’: 
«Anàlàr hàqqi’ndà qànshà
ji’rlàsàn’ dà, bà’ribir wol hesh tàwsi’lmàydi’»
, — degeni
yesime tu’sti.
(W.X.)
Keste tu’rinde: A: — «T»-à.
4. Tuwrà gà’ptin’ wortàsi’ndà àvtor gà’pi keledi: 
«Qi’m-
bàtli’ kà’siplesim»,
— dedi wol,
— ànà ju’regi hàqqi’ndà yele
bir de medicinà sàbàqli’g’i’ndà jàzi’lmàg’àn, woni’n’
qu’diretliliginin’ si’rlàri’ àshi’lmàg’àn»
. 
(Z.V.)
Keste tu’rinde: «T, -à, -T».
165-shi’ni’g’i’w
. Woqi’n’. Tuwrà gà’p hà’m àvtor gà’plerin tàwi’p, wolàr-
di’n’ wornàlàsi’w tà’rtibin keste tu’rinde tu’sindirin’.
1. Sizin’ g’àwàshàlàri’n’i’z jàqsi’ ràwàjlàni’pti’, — dedi
Zàyi’rov sà’lemlesip bolg’ànnàn keyin. 2. Hà’zir wolàr àwi’ldi’
gu’llendiriwge àt sàli’si’p àti’r, —dep Gu’lzirà yesip-yesip so’ylep
ketti. 3. Sàg’àn tàg’i’ dà àytàmàn, — dedi Bekpolàt, — qi’z-bàli’q–
ti’n’ àqi’ri’ qi’zi’l ju’zin’di soldi’ri’p, uyàtqà qàldi’ri’p ju’rmesin.
(W.X.)
4. Xosh bol, Oksànà, àmàn bol! — dep bàqi’rdi’ wolàr.
5. Bàlàlàr, — dedi G’àbdullà, — birewimiz juwi’rg’i’sh,
yekinshimiz mergen, u’shinshimiz pàlwàn boli’p kettik g’oy.
(M.K.)
6‚. Bà’rinen de xàbàri’n’i’z bàr. Ti’n’shi’ jiberip Mu’shi-
riptin’ woyi’n bildik, — dedi Tàwmuràt. 
(K.S.)
7. Bizin’ xàlqi’mi’z:
«Wo’z yelin’ — jer tuti’, kisi yeli — qàràmi’q», — deydi. 8. — Jàq,
qà’dirli joldàs, — dedi professor, — studentlerdin’ mà’pleri
ànàg’urli’m joqàri’. 
(Z.V.)
166-shi’ni’g’i’w
. Ko’shirip jàzi’n’. Qàg’i’ydàg’à berilgen kesteden pàydà-
làni’p, tuwrà gà’p penen àvtor gà’pinin’ wornàlàsi’w tà’rtibin hà’rbir gà’ptin’
keynine keste tu’rinde cifrlàp jàzi’p ko’rsetin’.
1. — Qà’demlerin’iz qutli’ bolsi’n! Iske sà’t, jigitler! — dedi
g’àrri’ yoshli’ tu’rde so’ylep. 
(J.S.)
2. Yendi qày jerde woqi’y-
sàn’? — dedi wol. 
(K.S.)
3. — Qàytàri’wi’n qàytàrdi’q-àw, àg’à, —
dedi A’jiniyàz ku’lkisin zorg’à ti’yi’p. 
(T.Q.)
4. Bulàr yekewi
de, — dedi ustàlàrdi’ ko’rsetip,‚ — qàlàni’n’ àrg’i’ jàg’i’ndàg’i’

---

108
qorg’ànni’n’ qulàg’àn jerin wo’rip àti’r. 
(K.M.)
5. Biràq, sog’àn
qàràmàstàn wol: «Meyli, bàràmàn, jibere berin’!» — dedi.
6. Ag’àm wonnàn: «Hey, netken bàlàsàn’? Bizin’ ju’ktin’
àràsi’ndà ne qi’li’p ju’rsen’» — dep soràdi’. 
(A. Bek.)
7. Buni’
bizlerge kempir àpàm à’kelip berdi, — dedi Oksànà. 
(M.K.)
8. Bir
àwi’ldàn so’ylesip woti’rg’àndày àqsàqàldi’n’ tàbi’lmàg’àni’ qi’zi’q
boldi’-àw! — dep gu’n’k yetti.
(K.M.)