|
Иқтисо
дий ах
боро
тнинг т
аркиби ва б
у тизимда ҳисоб ах
боро
тларининг ўрни
6
1. 3. – чиз
ма.
Бухга
лтерия ҳисобида фойда
ланиладиган ўлчо
в бир
ликлари
Бухга
лтерия ҳисобида қўлланиладиган ўлчов бир
ликлари
На
тура
л ўлчов бир
ликлари
Бу ўлчов
лар ёр
дамида мо
ддий
қийм
ат
ликларнинг тўла
лиги
наз
ора
т қилинади
(кг
, м, м
2
, м
3
в
а ш. к. )
М
еҳна
т ўлчов бир
ликлари
М
еҳна
т ўлчов
лари ёр
дамида
сарф қилинган в
ақт в
а меҳна
т
ўлчанади
(минут
, соа
т, к
ун, ой в
а ш. к. )
Пу
л ўлчов бир
ликлари
Бу ўлчов
лар ёр
дамида на
тура
л
ва меҳна
т ўлчов
лари ифо
да
лан
-
ган кўрс
атгичлар у
му
млашти
-
рилади
(сўм, тийин)
7
1. 4. – чиз
ма.
Бухга
лтерия ҳисобининг т
аркибий қисмлари
Бухга
лтерия ҳисоби
Бухга
лтерия
мо
лиявий ҳисоби
Бухга
лтерия
бошқар
ув ҳисоби
Бухга
лтерия
со
лиқ ҳисоби
8
Бухга
лтерия ҳисоби ах
боро
тларидан фойда
ланув
чилар
Ташқи фойда
ланув
чилар
Ички фойда
ланув
чилар
Корх
онанинг бошқар
ув
органи: дирек
тор, бош
дирек
тор, дирек
тор
лар
кенгаши, к
уза
тув
кенгаши
Бев
осит
а мо
лиявий
манфаа
тдор
лар
Со
лиқ органлари
М
олия боз
ори ишти
-
рок
чилари
Иқтисо
диётни
бошқариш органлари,
жамоа
тчилик
Аудиторлик ташкилотла-
ри. Статистика органлари.
Бухгалтерлар ва аудиторлар
миллий ассоциацияси ва
унинг бўлинмалари. Ауди-
торлар палатаси. Хўжалик
суди ва бошқалар.
Иқтисодиёт вазирлиги.
Ташқи иқтисодий алоқалар,
инвестициялар ва савдо
вазирлиги. Молия вазирли-
ги. Бошқа давлат бошқарув
органлари. Касаба уюшма-
лари.
Қимматли қоғозлар бозори
бўйича комиссия. Хизмат
кўрсатувчи банк. Дилерлар.
Брокерлар. Депозитариялар.
Фонд биржалари. Ҳисоб-
китоб клиринг марказлари
ва бошқалар.
ЎзР. ДСҚ, вилоят ва
шаҳар ДСБ; туман ДСИ ва
бошқалар.
Инвесторлар, кредиторлар,
мол етказиб берувчилар,
харидорлар
Бев
осит
а мо
лиявий
манфаа
тдор бўлм
аган
М
олиявий м
анфаа
т-
дор
лар бўлм
аган
М
улкдор
лар, акциядор
лар
Таркибий бўлинм
алар
рах
бар
лари
1. 5. - чизма.
Бухгалтерия ҳисоби ахборотларидан фойдаланувчилар-
нинг туркумланиши
9
Их
тисо
слик фанлари б
локи
Уму
мк
ас
бий фанлар б
локи
А
удит
Гу
м
анит
ар ва ижтим
оий иқтисо
дий
фанлар б
локи
Ма
тем
атик ва т
абиий-илмий
фанлар б
локи
Фа
лс
афа
Иқтисо
дий
ах
боро
тлар
тарихи
Пу
л, кре
дит
ва банклар.
М
олия
М
олия
боз
ори в
а
қимм
ат
ли
қоғозлар
Ха
лқаро
иқтисо
дий
алоқа
лар
Микро ва м
акро
иқтисо
диёт
М
енежмент
.
Марк
етинг
.
Суғур
та иши
Инв
естици
-
яларни т
аш
-
кил этиш в
а
мо
лиялаш
-
тириш
М
олиявий
менежмент
-
лик.
Бошқа
лар
Социо- логия
Пе
даг
огик
а.
Псих
ология
Иқтисо
дий-м
атем
атик
мо
деллар в
а мо
дел
-
лаштириш. Бошқа
лар
Инфор
ма
ти
-
ка в
а ах
боро
т
те
хно
логи
-
ялар
Ст
ат
и-
стик
а
Ма
те
-
ма
тик
даст
ур
лаш
Эх
тимо
ллар
назарияси в
а
ма
тем
атик –
ст
атистик
а
Олий м
атем
атик
а
Бу
х-
га
лтерия ҳисоби
Иқтисо
диёт
назарияси
Иқтисо
дий т
аҳлил
М
олиявий ҳисоб
Бошқар
ув ҳисоби
Бошқа
лар
1. 6. – чиз
ма.
Бухга
лтерия ҳисоби фанининг б
ошқа фанлар билан а
лоқаси
10
Бухгалтерия ҳисобининг объектлари
А
Хўжалик маблағлари
(асосий ва жорий
активлар)
В
Маблағларнинг манбалари
(хусусий капитал, захира-
лар ва мажбуриятлар)
С
Корхона молия-хўжалик
фаолиятида амалга ошири-
ладиган хўжалик муома-
лалари
1. 7. – чизма.
Бухгалтерия ҳисобининг объектлари
Бухга
лтерия ҳисоби ах
боро
тларидан фойда
ланув
чилар
Ишлаб чиқариш до
-
ирасидаги м
аб
лағлар
М
уо
ма
ла доирасидаги маб
лағлар
Ноишлаб чиқариш
со
хасидаги м
аб
лағлар
Меҳнат воситалари:
– Бино ва иншоотлар;
– Машиналар ва ускуналар;
– Асбоблар;
– Транспорт воситалари;
– Хўжалик инвентарлари.
Но
мо
ддий ак
тив
лар:
– Па
тент
лар;
– Лицензия; – Но
у-х
ау
;
– Сав
до м
арк
алари;
– Т
ов
ар б
елгилари.
Меҳнат буюмлари:
– Хом-ашё ва асосий материаллар;
– Ёрдамчи материаллар;
– Ёқилғи;
– Ярим тайёр маҳсулот;
– Тугалланмаган ишлаб чиқариш.
Муомала буюмлари:
– Омбордаги тайёр махсулотлар
ва товарлар;
– Юкланган товарлар.
Пул маблағлари:
– Ҳисоб-китоб счёти;
– Касса;
– Банкдаги бошқа пул маблағлари счётлари.
Ҳисоб-китобдаги маблағлар:
– Харидор ва пудратчилар билан ҳисоб-китоблар;
– Ҳисобдор шахслар билан ҳисоб-китоблар;
– Бошқа дебиторлар.
Уй-жой, маданий-маиший бинолар
Инвентарь, ускуналар, транспорт воситалари
Материаллар, ёқилғи ва бошқалар
1. 8. - чизма.
Хўжалик маблағларини ишлаб чиқариш жараёнидаги
бажарадиган функционал ролига қараб туркумлаш
11
Корх
она м
аб
лағлари
А
со
сий м
аб
лағлар
Асосий маблағлар:
Бино ва иншоотлар
Машина ва асбоб-ускуналар
Транспорт воситалари
Ишлаб чиқариш инвентари
Мебел ва офис жихозлари
Бошқа асосий воситалар
Меъёрлашадиган маблағлар:
Хом-ашё ва асосий материаллар
Ёрдамчи материаллар
Ёқилғилар
Ярим тайёр маҳсулотлар
Эҳтиёт қисмлар
Инвентар ва хўжалик жиҳозлари
Тугалланмаган ишлаб чиқариш
Тайёр маҳсулотлар
Кассадаги пул маблағлари
Меъёрлашмайдиган маблағлар:
Юкланган товарлар
Банкдаги счётлардаги пул маблағлари
Ҳисоб-китобдаги маблағлар
(дебиторлик қарзи)
Фойдадан бюджетга ажратмалар
Фойдадан иқтисодий рағбатлантириш
фондига ажратмалар
Айланм
а м
аб
лағлар
Четга жа
лб қилинган м
аб
лағлар
(оборо
тдан чет
ла
тилган
маб
лағлар)
1. 9. - чизма.
Корхона маблағларининг асосий ва айланмага
бўлиб туркумланиши
12
Хўжа
лик юрит
ув
чи с
уб
ъек
тлар ак
тив
лари
Уз
оқ му
дда
тли ак
тив
лар
(асо
сий к
апит
ал)
Ж
орий ак
тив
лар
(айланм
а к
апит
ал)
Асосий воситалар
Номоддий активлар
Узоқ муддатли инвестициялар
Ўрнатиладиган асбоб ускуналар
Капитал қўйилмалар
Узоқ муддатли дебитор қарзлари ва
кечиктирилган харажатлар
Товар - моддий захиралар
Келгуси давр харажатлари
Дебиторлар
(олинадиган счётлар)
Пул маблағлари, қисқа муддатли
инвестициялар ва бошқа жорий
активлар
1. 10. – чизма.
Корхона активлари (маблағлари)нинг туркумланиши
13
Хўжа
лик юрит
ув
чи с
уб
ъек
тлар ак
тив
лари
Маж
бурият
лар
Ўз м
аб
лағлари
манба
лари
Ж
орий м
аж
бурият
лар
Уз
оқ му
дда
тли м
аж
бури
-
ят
лар
Бошқа маж
бурият
лар
Ходимларга қар
злар
Бюдж
етга тўловлар бўйича қар
з
Қисқа мудда
тли банк кре
дитлари
Бюдж
етдан т
ашқари фондларга
тўловлар бўйича қар
злар
Ажратилган бўлинм
алар, шўъба в
а
қарам хўжалик жамият
ларига қарз
Мол етк
азиб бер
увчи в
а
пудра
тчиларга қарз
Бошқа узоқ му
ддатли кре
дитор
лик
қарзлари
Харидорлар в
а буюр
тмачилар
дан
олинган бўнаклар
Мол етк
азиб бер
увчилар в
а пудра
тчи-
ларга узоқ му
ддатли қар
з
Келгуси х
аражатлар в
а тўловлар
резерв
лари
Мақсадли т
ушумлар
Тақсимланм
аган фойда
Резерв к
апит
али
Қўшилган капит
ал
Уст
ав капит
али
Узоқ му
ддатли банк кре
дитлари
ва қар
злар
Солиқлар в
а маж
бурий тўлов
лар
бўйича узоқ му
ддатли к
ечик
тирилган
маж
бурият
лар
Ажратилган бўлинм
алар, шўъба в
а
қарам хўжалик жамият
ларига бўлган
узоқ му
ддатли қар
з
1. 1
1. . – чиз
ма.
К
орх
она хўжа
лик м
аб
лағларининг т
ашкил т
опиш м
анба
ларига қараб т
урк
умланиши
14
БУХГ
АЛТЕРИЯ ҲИСОБИ
ПРЕДМЕТИ
Корх
она
маб
лағлари
(ак
-
тив
лар),
маб
лағларининг
манба
лари
(пассив
лар)
ҳо
ла
ти
ва
харак
ати
хам
-
да
хўжа
лик
жараёнла
-
рида
(т
аъмино
т,
ишлаб
чиқариш,
ре
ализация)
со
-
дир
бўладиган
му
ом
ала
лар
тўғрисидаги м
аълу
мо
тлар
1) ах
боро
тлар
-
нинг миқдор
кўрс
аткичларини
ифо
да
лаш учун
а) ҳисоб об
ъек
тларини
даст
лабки к
уза
тиш,
ўлчаш в
а рўйх
атга
олиш
б) ҳисоб об
ъек
тлари
-
ни қийм
ат ўлчовида
ифо
да
лаш
а) ҳисоб об
ъек
тлари
-
ни ж
орий т
ар
тиб
да
гур
уҳлаш, ак
с эттириш
ва наз
ора
т
б) ак
тив
лар, пассив
лар
ва хўжа
лик жараёнла
-
рини даврий гур
уҳлаш
ва у
му
млаштириш
2) ах
боро
тлар
-
нинг сифа
т
кўрс
аткичларини
ифо
да
лаш учун
Do'stlaringiz bilan baham: |
