Август 2020 10-қисм

Kalit so‘zlar:
 
Rivojlantiruvchi taxta, didaktik, bola, harakat, interfaol usul, o‘yin, mashg‘ulot.
Yoshlarni jamiyatda olib borilayotgan ijtimoiy-siyosiy jarayonlardagi rolini kuchaytirish, 
innovatsion g‘oyalarni amalga oshirish va takomillashtirish, shuningdek yoshlarning intellektual 
salohiyatini rivojlantirish va rag‘batlantirish kabi ustuvor vazifalarini amalga oshirish hamda 
mazkur yo‘nalishda ilmiy tadqiqot ishlarini faollashtirish, yoshlarimizning ma’naviy immunitetini 
kuchaytirish, ularning bo‘sh vaqtini mazmunli o‘tkazishda 5 ta muhim tashabbus muhim ahamiyat 
kasb etadi
Respublikamizda amalga oshirilayotgan islohotlarni samarali kechishi davlatimizni rivojlangan 
davlatlar hamjamiyati integratsiyalashuvida yosh avlodning ta’lim jarayoni samaradorligini 
oshirish muhim ahamiyat kasb etadi. 
Bog‘cha yoshidagi bolalarda ayrim psixik jarayonlarning rivojlanishi bilan birga ularning shaxsi 
va shaxsiy xislatlari ham tarkib topa boshlaydi. Bolaning tashqi muhitdagi narsa va hodisalar hamda 
o‘ziga nisbatan bo‘lgan to‘g‘ri, oqilona munosabatlarining asosi xuddi shu davrda yuzaga keladi. 
Bundan tashqari, bog‘cha yoshidagi davrda bolaning qobiliyatlari tez rivojlanib, yangi-yangi 
extiyojlar va qiziqishlari hosil bo‘ladi. Bola shaxsining ana shunday rivojlanib borishi natijasida 
uning xarakteriga oid xislatlar namoyon bo‘la boshlaydi. Bog‘cha yoshidagi davrda bolada qanday 
xarakter xislatlari tarbiyalansa, bu xislatlar bolaning maktab yoshidag davrida va hatto katta odam 
bo‘lib yetishganida ham namoyon bo‘ladi. Shuning uchun bog‘cha yoshdagi davrida bolada ijobiy 
shaxsiy xislatlarning tarkib topishiga alohida ahamiyat berish zarur. Bolalar bog‘cha yoshidan 
boshlab xulq-atvorining axloqiy normalari va qoidalarini intensiv ravishda o‘zgartira boshlaydilar. 
ular o‘zlarining u yoki bu xattiharakatlariga kattalar tomonidan beriladigan baholarga zo‘r qiziqish 
bilan qaraydilar. Shuning uchun ular hamisha nima yaxshi-yu, nima yomonligini, qanday harakat 
to‘g‘ri-yu qanday harakat noto‘g‘riligini aniqlashga intiladilar.
Didaktik o‘yinlarning pedagogik jihatlaridan biri – ularni ta’limiyligidir. Tarbiyalanuvchi o‘yin 
davomida bir vaqtning o‘zida ham o‘yinda ishtirok etadi, ham ma’lum bir darajada ta’lim oladi. 
Ayrim o‘yinlarda bilimlarini mashqlarda namoyish qiladilar va ularni chuqurlashtiradilar. 
masalan, shakllarni ustma-ust qo‘yish o‘yinida, birinchidan, o‘yin vazifasi bo‘yicha bola shakllarni 
ustmaust qo‘yish natijasida qanday shakl hosil bo‘lishini topsa, ikkinchidan, tarbiyachining 
topshirig‘i bo‘yicha - shakllar sonini sanab berishni, shakllar qanday ko‘rinishda ekanligini va 
ularning nomlarini aytishni, ranglarni ajratib berishni bajaradi (ta’limiy jihati).
Bola ulg‘aygach, u kattalar dunyosiga tobora ko‘proq qiziqishni boshlaydi - u kalitlarga va 
rozetkalarga, barcha turdagi tugmachalar va telefonlarga va qulflarga qiziqadi. Biroq, xonada 
bularning barchasi ko‘pincha xavf tug‘diradi - biz chaqaloqni dunyoni tanib olishini arena hududida
cheklab qo‘yishni bir necha bor taqiqlaymiz. Ammo bolaning bilimga intilishi shunchalik kattaki, 
u sizning taqiqlaringizni qayta-qayta buzishga harakat qiladi. Va bu bilan kurashish befoyda
- taqiqlanishi mumkin bo‘lmagan narsalarni qonuniylashtirish yaxshidir. Bunday rivojlantiruvchi 
o‘yinlardan biri “Rivojlantiruvchi taxta” hisoblanadi.
Dastlab qulflar bilan ishlov berish taxtasi taklif qilindi mariya montessori - nafaqat bolani 
band qilishning usuli, balki uydagi muhim ko‘nikmalar, tasavvur va aqlni rivojlantirish uchun
qo‘llanma sifatida, bolaning o‘yin davomida eng yaxshi rivojlanib borishini ta’kidlagan.
Rivojlanish kengashi 10 oydan ikki yoshgacha bo‘lgan bolaga ega bo‘lgan sinflar uchun eng 

---

63