O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

 
10.7 - rasm. Daryolarning suv rejimi davrlari bo‘yicha tasnifi 

---

110 
 
Bu tasnifni hozirgi kun talablariga to‘la javob beradi, deb bo‘lmaydi. 
Turli balandlik zonalaridan suv to‘playdigan va shu tufayli turlicha 
to‘yinish manbalariga ega bo‘lgan O‘rta Osiyo daryolarining yagona 
Tyanshan turiga kiritilishi buning yorqin misolidir. 
10.2.3. Daryolarning to‘yinish manbalari 
Daryolar to‘yinishining asosiy manbai atmosfera yog‘inlaridir. 
Yomg‘ir ko‘rinishida tushgan yog‘inlar yer yuzasida oqim hosil qiladi va 
daryolar to‘yinishining bevosita manbai bo‘ladi. Agar yog‘in qor 
ko‘rinishida yog‘sa, u yer sirtida yig‘ilib, havo harorati ko‘tarilgach eriydi. 
Qorning erishidan hosil bo‘lgan suvlar ham daryolar to‘yinishida 
qatnashadi. 
Yer yuzasining baland tog‘li qismiga yoqqan qorlar bir yoz 
mavsumida erib ulgurmaydi, natijada u yerdagi qor zaxirasini boyitib, 
doimiy qorliklar va muzliklarni to‘yintiradi. Ana shu baland tog‘lardagi 
asriy qorliklar va muzliklar suvi daryolar to‘yinishining yana bir manbai 
hisoblanadi. 
Yomg‘ir suvlari hamda qor va muzliklarning erishidan hosil bo‘lgan 
suvlarning bir qismi yer ostiga sizilib, grunt va yer osti suvlariga qo‘shiladi. 
yer osti va grunt suvlari ham daryo o‘zaniga sekin-astalik bilan qo‘shiladi, 
natijada, daryolarda doimiy suv bo‘lishi ta’minlanadi. 
Shunday qilib, daryolar to‘yinishining quyidagi to‘rt manbai mavjud: 
- 
yomg‘ir suvlari; 
- qor
 
qoplamining erishidan hosil bo‘lgan suvlar; 
-
muzliklarning erishidan hosil bo‘lgan suvlar; 
- yer osti suvlari
.
Yuqorida 
aytilgan 
manbalardan 
hosil 
bo‘lib, 
daryolarga 
qo‘shiladigan suv miqdori turli hududlarda turlicha qiymatga ega bo‘ladi. 
Bu miqdor daryo havzasining iqlim sharoitiga bog‘liq holda yil fasllari 
bo‘yicha o‘zgarib turadi.