O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

 
4.2. Daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamini aniqlash 
Gidrologik hisoblashlarda daryo havzasiga yoqqan 
yog‘in qatlamini
 
aniqlash muhim ahamiyatga ega.
Hozirgi kunda daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamini 
aniqlashning quyidagi usullari mavjud: 
- 
o‘rtacha arifmetik usul; 
- 
mediana-tortish usuli;
- 
kvadratlar usuli;
- 
izogiyetlar usuli;
Daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamining 
o‘rtacha arifmetik usuli
juda oddiy hisoblanib, amalda yer yuzasi holati bir jinsli bo‘lgan havzalar 
uchun qo‘llaniladi. Bu usulda havzada mavjud bo‘lgan meteorologik 
stansiyalar 
bo‘yicha 
aniqlangan 
yillik 
yog‘in 
qatlamlarining 
yig‘indisi(


n
i
i
X
1
) stansiyalar soni(n)ga bo‘linadi: 
;
1
1
n
X
Х
n
i
i




Daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamini 
kvadratlar usuli
bilan 
aniqlashda daryo havzasi ma’lum o‘lchamdagi kvadratlarga bo‘linadi. 
So‘ng kvadrat markaziga ayni shu kvadratda joylashgan meteorologik 
stansiyada o‘lchangan yog‘in miqdori yoziladi. Bo‘sh qolgan kvadratlar 
esa 
interpolyatsiya 
usuli 
bilan 
to‘ldiriladi. 
Hamma 
kvadratlar 
markazlaridagi yog‘in miqdorining yig‘indisini 








N
i
i
X
1
kvadratlar soni N ga 

---

49 
bo‘lib, daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamini aniqlaymiz: 
;
1
2
N
X
Х
N
i
i




Hisoblashlarning aniqligini tekshirish maqsadida kvadratlar o‘lchami 
o‘zgartirilib, hisoblashlar takrorlanadi. Ularning farqi 5% dan ortmasligi 
lozim. 
Daryo havzasiga yoqqan yog‘in qatlamini