O’zgaruvchan va o’zgarmas tok elektr magnitli relelarni tadqiqotlash

Ishni bajarish tartibi. 
1.Eruvchan saqlagich va issiqlik relelarini tuzilishi va ishlashi bilan tanishiladi.
2.Pasport ko’rsatkichlari yozib olinadi. 
3.Misol tarzida biron bir elektrodvigatelь uchun eruvchan saqlagich quymasi tanlab 
olinadi va xisob qilinadi.
4.Eruvchan saqlagichni elektrodvigatellar orqali tarmoqqa ulanib ularni ishlashi tekshirib 
ko’riladi.
5.Ishga xulosa yoziladi. 
 
Nazorat savollari. 
1.Eruvchan saqlagichlarni tushuntiring?
2. Eruvchan saqlagichlarni turlari va ishlatilish soxasini ayting?
3.Eruvchan quyma nima, u qanday tayyorlanadi? 
Laboratoriya ishi № 7 
BUYRU
Q
 APPARATI VA MIKROKONTROLYORLARNI TADQIQOTLASH 
 
Ishdan maqsad:
Buyruq apparati va mikrokontrolyorlarni tadqiqotlash, VS-10 
tipdagi vaqt asosida rejalashtirilgan dasturli buyruq apparati tuzilishi, ishlash printsipini 
o’rganish va ularni sxemalari bilan tanishish.
Ishni tushuntirish: 
Elektromexanik buyruq apparati qurilmalariga misol qilib 
dasturli relelarni olish mumkin. Ular dasturli boshqarish tizimlarida qo’llaniladi. Bunda 
perfolenta berilgan dasturni ta’minlovchi xisoblanadi (12-rasm). U ijrochi organni ulash-

---

14 
uzish vaqti va uni davomliligi belgilash uchun xizmat qiladi. Masalan, ulanish vaqti 
davomiyligini va vaqtini, perforatsiya teshigini uzunligi va lentani yoritkich va fotorezistor 
F orasidagi tezligi (boshqarish signali beradigan) bilan aniqlanadi. 
Gidravlik va pnevmatik buyruq apparatlarida berilgan 
miqdor prujinalardagi zo’riqishlarni, to’siq va qopqoqlar xolatlarini, zolotniklarni 
boshqaruvchi o’tish kesim yuzalarini o’zgartirish orqali bajariladi. Dasturli qurilmalarni 
afzalligi shundaki, ular ishlab chiqarish jarayonlarini o’ta aniq, tez va sifatli bajaradi. 
Bunday qurilmalarni dastur-topshiriq organlari, sinxron elektrodvigatellar yordamida 
bajariladi. Bu tajribada biz VS-10 tipdagi vaqt asosida rejalashtirilgan dasturli buyruq 
apparati qurilmani ko’rib chiqamiz. Dasturli qurilmani funktsional sxemasi quyidagi 
chizmada keltirilgan. 
VS-10 markali vaqt relesi sinxron elektromator asosida tuzilgan bo’lib, uning o’qiga 
6 ta yumaloq plastinka o’rnatilgan. Xamma plastinka mustakil 60
0
li sektorda 1 dan 30 
minutgacha rejalashtirilgan bo’lib, 1 ta gayka yordamida maxkamlanadi. Rejalashgan son, 
strelkaga to’g’ri kelganda boshqarilayotgan ob’ektiv qurilma ishga