O’zgaruvchan va o’zgarmas tok elektr magnitli relelarni tadqiqotlash

Ishlash printsipi.
 
Uchirgichni ishlash printsipi elektr yoyini kontaktlar ajralayotgan 
vaqtida xavo oqimi yordamida o’chirish xisoblanadi. Ulanayotganda avval asosiy 
kontaktlar ulanadi, keyin yoy so’ntiruvchi kontaktlar qo’shiladi.
Tuzilishi.
VNA SEЩ-10/630-20U2 markali uzib-ulagichi 1 ramadan, u 6 ta izolyatorga 
maxkamlangan bo’ladi, yana 3 ta IOR-10-7,50-IIUXL izolyatori xam ishlatiladi. Ramasini 
pastki qismiga o’rnatilgan uch dona izolyatorga sharnirli qo’zg’aluvchan kontaktlar 3 
o’rnatilgan bo’ladi. 4 raqamli yoy so’ndirgichlar xam shu izolyatorlarga o’rnatiladi. 
 

---

11 
9-rasm. VNA SEЩ-10/630-20U2 markali xavoli avtomatik uzib-ulagich. 
Ishni bajarish tartibi.
1 VNA SEЩ-10/630-20U2 markali uzib-ulagichi tuzulishini 
ko’rib o’rganish. 2.Uzib-ulagichni tashkil etgan elementlarini vazifalarini o’rganish. 
3.Ulagichni ishlash printsipini o’rganish. 4.Uzib-ulagichni ishlatilish shartlarini va ishlash 
printsipini o’rganish.
 
Nazorat savollari. 
1.
VNA SEЩ-10/630-20U2 markali uzib-ulagichi ishlash printsipi qanday? 
2.
Uzib-ulagichni tashkil etgan elementlarini ishlatilishi qanday? 
3.
Uzib-ulagichni o’rnatilish shartlari va xolati qanday? 
Laboratoriya ishi № 6 
ERUVCHAN QISMLI SAQLAGICHLARNI TADQIQOTLASH 
 
Ishdan maqsad. 
Eruvchan qismli saqlagichlar tuzulishi, ishlash printsipi va issiqlik 
relelari bilan tanishish va ularni sinash.
Nazariy qism. 
Eruvchan saqlagichlar
texnik tizimlar elektr jixozlarini ortiqcha 
yuklanishdan va qisqa tutashuvchdan saqlash uchun qo’llaniladigan sodda qurilmadir. 
Eruvchan saqlagichlarni uzuvchi elementi bo’lib tok zanjiriga ulangan eruvchan quyma 
(misdan, ruxdan, qo’rgoshindan tayyorlangan) xizmat qiladi. Saqlagichni ximoya ta’siri 

---

12 
shundaki, qisqa tutashuv yoki o’ta yuklanish sodir bo’lib, yuklama toki nominal 
miqdordan keskin ortib ketgan taqdirda eruvchan quyma kuyib shu tok zanjirini 
manbaadan uzib qo’yadi. 
Tuzilishi bo’yicha saqlagichlar 
rezbali
va 
trubkali
bo’ladi. 
PRS rusumli rezbali
(probochnыy) saqlagichlar (10-rasm). 6 A (quyma 1, 2, 4, 6 A); 20 A (quyma 10, 16, 20 
A); 63 A (quyma 25, 40, 63 A); 100 A (quyma 80, 100 A) nominal toklarga ishlab 
chiqariladi. 
N rusumli
rezbali saqlagichlar (11-rasm) yopiq, to’ldirgichsiz bo’ladi. Ular 
yoritish tarmoqlarini xamda kuchlanishi 380 V bo’lgan kam quvvatli elektrodvigatellarni 
ximoya qilish uchun qo’llaniladi. Eruvchan quymasini nominal toki 2,5…60 A.
10-rasm. Ikki qutbli va bir qutbli 11-rasm. N rusumli saqlagich; 1-gilof, 2- 
ichki 
PRS rusumli saqlagichlar: 1-kallak, kontakt, 3-tarmoq simi, 4-qopqoq, 5-
eruvchan 
2-forforli tsilindr, 3-asos, 4-qopqoq. quyma, 6-eruvchan quymali probka 7-qatirish 
X alqasi, 8-rezbali kontakt, 9-yuklama simi. 
PR-2, PN-2 (yigma) va NPN (bir butun) rusumli saqlagichlar 380 va 500 V li 
tarmoqlarda qo’llaniladi. 
Eruvchan quyma toki elektrodvigatellarni ximoya qilish uchun quyidagi formuladan 
topiladi.

---

13 

юрг
к
эр
I
I

; 
bunda
I
yurg
-elektrodvigatelni yurgizish toki, 
α-elektrodvigatelni ish sharoitiga boglik koeffitsent,
I
er.k
-bo’yicha saqlagich rusumi va nominal toki tanlanadi.