Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

 
9.3. «Ақлда ҳисоблай олиш» методикаси 
Ушбу методика ѐрдами билан боланинг арифметик амалларни ва турли 
хил каср сонлар яъни, оддий, ўнли, бутун касрларни тезликда ақлда ишлай 
олиш қобилиятини психодиагностика қилиш мумкин. 
Агар болага саноқни мактаб ѐшига қадар ўргатилган бўлса, унда 
берилган методикани мактабгача тарбия ѐшидан бошлаб қўллаш мумкин. 
Асосан, бу методика мактаб ѐшидаги ўқувчи болаларнинг қобилиятларини 
баҳолашга хизмат қилади. 
Жадвалда берилган мисоллар намунасини болага тартиб билан оддийдан 
мураккабга қараб ўқиб эшиттирилади. Бола тезлик билан ўқилган 
мисолларни миясида ишлаб, оғзаки жавоб бериши лозим. Жадвалнинг ўнг ва 
чап томонига тўғри ишланган арифметик мисолнинг баллари келтирилган. 
Жадвалдаги келтирилган барча намуналар гуруҳларга ажратилган. Агар 
берилган гуруҳлардаги 3 мисолдан, 2 тадан кам бўлмаган мисолни еча 
олмаса, унда болага аниқ бали ѐзиб қўйилади. 
Жадвалдаги намунада баллар миқдорига мос келувчи баҳолар бир-
биридан горизонтал йўналишдаги чизиқлар билан ажратилган. Улар орасида 
боланинг берилган мисолларга тўғри жавоби учун оладиган баллари 

---

жойлашган. Топшириқни тўла бажаришга кетган умумий вақт 5 минутга 
тент. 
Топшириқ моҳияти бола шу вақт ичида қанча кўп мисол ишлаши билан 
белгиланади. Намунада берилган тўғри жавоблар фақатгина тадқиқотчига 
маълум бўлипш керак бу унга боланинг жавобларини текшириб боришда 
қўлланма бўлиб хизмат қилади. 
«Ақлда ҳисоблай олиш» методикасига мисоллар 
15-жадвал 

---

Бола томонидан 5 минут вақт ичида тўплаган балларнинг йиғиндиси 
кейинчалик 10 баллик шкала асосида стандартлаштирилган балларга 
ўтказилади. 
Ривожланиш даражаси ҳақида хулоса: 
7,7 балл ва ундан кўп: жуда юқори 5,7-7,6 балл - юқори; 2,5-5,6 балл - 
ўртача; 0,9 -2,4 балл - паст; 0,8 балдан кам: жуда паст. 
Бунда 7,7 -10.0 гача оралиқдаги баллар йиғиндиси жуда яхши натижани 
кўрсатиб, боланинг математик қобилияти кучли эканлигидан далолатдир. 
5,7-7,6 гача ораликдаги баллар кўрсаткичи яхши натижани билдириб, 
боланинг математик қобилияти ўртача эканлигини кўрсатади. 
2,5-5,6 гача ораликдаги баллар боланинг математик қобилиятларини 
кучсиз эканлигини кўрсатади. 
0,9-2,4 гача ораликдаги баллар натижаси боланинг математикани 
ўзлаштириш учун қобилиятсизлигидан далолат беради. 
0,8 дан оз натижа кўрсаткичи боланинг математик тафаккури 
ривожланишидан орқада қолганини билдиради.