Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

 
7.5. «Эсда қолдириш жараѐнининг динамик хусусиятлари» 
Болага 10 та сўзлардан таркиб топтан қатор бир неча марта қайтариш 
орқали эслаб қолиш учун тавсия этилади. 

---

Ҳар бир такрорлашдан сўнг, бола томонидан эслаб колинган сўзлар сони 
аниқланади. 
Қуйидаги сўзлар қаторининг бирортасидан фойдаланилади. 
1. Уй, парта, оқ, яхши, ноқ бўр, кучли, пиѐла, шам, стол. 
2. Мушуқ ручка, қичил, ѐмон, олма, пол, кучсиз, сличим, чироқ, қалам. 
3. Қўгирчоқ, қошиқ, қизил, машина, баланд, чутка, она, китоб; товуқ, 
анор. 
4. Ит, дераза, гул, гилам, конверт, осмон, ҳарф, уйқу, қуйи, пичоқ. 
5. Соат, шамол, балиқ, юлдуз, фил, қанд, қоғоз, стул, аркрн, шафтоли. 
Эслатма: Болаларнинг эсда қолдириш динамикасини диагностика 
қилишда, мактабгача ва кичик мактаб ѐшидаги болалар учун сўзлар қаторини 
шундай тузшп керакки, биринчи сўз-иккинчи сўзга, иккинчи сўз- учинчисига 
алоқадор, маънодош оўлмаслиги лозим. 
Боланинг эслаб қолиши ва қайта айтиб бериш учун тадқиқотчи сўзлар 
қаторини 6 мартагача қайтариши мумкин (ундан кўп эмас). 
Ҳар бир қайтаришдан сўнг тўғри ва хатосиз эслаб қолинган сўзларни 
белгилаб бориб, графикда акс эттирилади.
График асосида: 
1. Эслаб қолиш динамикаси; 
2. Эслаб қолиш маҳсулдорлиги аниқланади; 
Графикда ҳар бир такрорлашдан сўнг эслаб қолган сўзларни сони ортиб 
борса - эслаб қолиш динамикаси яхшилигини билдиради. 
- Агар кўрсаткич ўзгармаса, ўртача даражадалигидан далолат беради. 
- Агар ҳар бир такрорлашдан сўнг ҳам эслаб қолган сўзлар сони камайиб 
борса, эслаб қолиш динамикасининг сустлигини билдиради. 
Натижалар таҳлили 
Олинган натижалар бўйича бола эслаб қолиш динамикаси қуйидагича 
баҳоланади: Етарли даражадаги яхши динамик эсда қолдириш жараѐни - 
аъло. 
Эсда қолдириш ўртача динамик жараѐни - қониқарли. 
Эсда қолдириш динамик жараѐн эмас - қониқарсиз. Шунингдеқ бу 
жараѐн қуйидаги баллар мезони бўйича ҳам баҳоланади. 
10 балл — бола 10 та сўзни хатосиз тўғри эслаб қолиб, айта олган ва 
бунта 6 марта такрорлаш шарт бўлмаган. 8-9 балл - 6 марта такрорлашдан 
сўнггина 10 та сўзни тўғри эслаб қолса. 
6-7 балл — 6 марта такрорлашдан сўнг 7-9 та сўзни эсда қолдирса. 
4-5 балл - 6 марта такрорлашдан сўнг 4-6 тагача сўзни эслаб қолса. 

---

2-3 балл - 6 марта такрорлашдан сўнг фақат 2-3 та сўзни эслаб қолиб 
айтса. 
0-1 балл - 6 марта такрорлашдан сўнг ҳам 1 та сўзни ѐки умуман эсда 
қолдира олмаса. 
Ривожланиш даражаси ҳақида хулоса 
10-8 балл - бола мактаб таълимига тайѐр, унинг эсда қолдириши юқори 
ва ўртача динамикликка эга. 
4-7 балл - ўқишга етарли даражада тайѐр эмас. 0-3 балл - умуман мактаб 
таълимига тайѐр эмас.