Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti,, N. R. Alimqulov, N. B. Sultanova

20.2. Sinfdan tashqari ishlarning shakllari 
 
Sinfdan tashqavri ishlarning asorsiy shakllariga geografik to’garaklar, 
geografik seksiyalar, geografik klublar, o’lkashunoslik muzeylari, sinfdan tashqari 
o’qitish, “Geografiya kechalari” kiradi. 
20.2.1. Geografiya to’garaklari 
 
Geografiya to’garaklari sinfdan tashqari ishlarni asosiy shakli bo’lib 
xisoblanadi. Geografiya to’garagining asosiy maqsadi o’quvchilarni geografiya 
faniga qiziqishini kuchaytirish, ularni geografik bilim va ko’nikmalarni yanada 
rivojlantirish, chuqurlashtirish va kengaytirishdan iborat. 
Geografiya to’garagini tashkil qilish va uni faoliyatinni muntazam olib 
borishda to’garak boshlig’i quyidagi ishlarni amalga oshiradi: a) tashkiliy ishlar; b) 
to’garakni ilmiy yo’nalishlarini aniqlash; v) to’garakda ilmiy ishlarni borishini 
boshqarish. 
Tashkiliy ishlarga quyidagilar kiradi: 
- 
geografiya to’garagi uchun joy tanlash. Geografiya to’garagi uchun alohida 
xona sifatida geografiya kabinetini olish mumkin. Chunki geografiya kabinetida 
to’garak a’zolari uchun zarur bo’lgan asbob-uskunalar, jihozlar, jihozlar geografik 
hartitalar va atlaslar mavjud bo’ladi. Mabodo geografiya kabineti bo’lmasa 
to’garak a’zolari tomonidan maktab rahbariyati yordamda jihozlanishi lozim. 
Geografiya xonasidagi barcha o’quv vositalari ro’yxati bo’lmog’i lozim. 
Geografiya xonasida o’quv vositalari geografiya fanini tarmoqlari bo’yicha 

---

215 
joylashtirilgan bo’lmog’i lozim. Masalan, tabiiy geografiya, iqtisodiy geografiya, 
o’lkashunoslik, qo’shimcha vositalar (qo’shimcha adabiyotlar); 
- to’garakni a’zolarini ruyxatini tuzish.to’garakka turli sinflardan geografiya 
faniga qiziquvchilar a’zo bo’lishlari mumkin. Shuning uchun to’garak 
a’zolaprining yoshi ham qiziquvchanlik darajasi va bilim va ko’nikmalari ham 
turlicha bo’ldi, demak to’garakni ishini loyihalashtirilayotganda, to’garak 
a’zolariga topshiriqlar berayotganda mazkur farqlar xisobga olinmog’i lozim; 
- to’garakni tashkiliy qo’mitasini tuzish. To’garakni birnchi majlisida uning 
tarkibiy qo’mitasi tuziladi. Bunda to’garakni rahbari, yo’nalishlar bo’yicha rahbar 
va a’zolar aniqlanadi va tasdiqlanadi; 
- to’garakni nomi va uning yo’nalishlari aniqlanadi. To’garakni nomi “Yosh 
geograf” bo’lishi mumkin. Uning ichida quyidagi yo’nalishlarni tashkil qilish 
mumkin: “Yosh tabiiy geograf”, “Yosh iqtisodiy geograf”, “Yosh o’lkashunos”, 
“Yosh geolog”, “Yosh topogrof”, “Yosh kartograf”, “Yoshmeteorolog”, “Yosh 
gidrolog”, “Yosh ekolog”, va h.k. 
- to’garak va uning tarmoqlarini ish rejasi tasdiqlanadi va uning ish faoliyatini 
boshlanadi. Ish rejasi o’quv yili va chorak uchun tuziladi. Har o’quv yilida xisobot 
qilingan ishlar bo’yicha hisobot tuziladi. To’garakning ishi har haftada bir marta 
o’tkaziladi.