Исмаилов ж rtf

 
 
 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

29
 
Bunda birinchi ikki sonning yig’indisi uchinchi sonni beradi va birinchi son ikkinchi 
sonning yarmisidan katta bo’ladi: 3:5:8, 5:8:13, 8:13:21, 13:21:34. Eng chiroyli 
gulzorlar gul ekinlari, yo’laklar va maysazorlarning 3:5:8 yoki 5:8:13 munosabatida 
hosil qilinadi. 
Misol.
Gulzor uchun 400 m
2
yer ajratilgan. «Oltin proporsiya» qoidasiga 
ko’ra, (3:5:8) yig’indida 16 ta qism hosil bo’ladi: 400 m
2
:16=25m
2 
ni oltin 
proporsiya sonlariga ko’paytirsak quyidagilarni olamiz: 25m
2
x3=75m
2
– bu maydon 
gul ekinlariga (klumbalar, rabatkalar, hoshiyalar, guruhlar, alohida ekinlar) uchun 
ajratiladi; 25 m
2
x5=125 m
2 
– bu maydon yo’lakchalar uchun ishlatiladi; 25m
2 
x 8 = 
200m
2
bu maydon maysazor uchun ajratiladi. 
a)
Axoli punktlarida daraxtzorlar bir tekisda, aholi soniga proporsional ravishda 
joylashtirilishi kerak; ammo obyektning markazida daraxtzorlar ko’proq bo’lishi 
kerak; 
b)
Obyektgacha bo’lgan masofa aholi foydalanishi uchun qulayroq bo’lishi kerak; 
c)
Umumiy foydalaniladigan obyektlarga kelish uchun yaxshi yo’llar bo’lishi kerak; 
d)
Iloji boricha mavjud yashil daraxtzor suv havzasidan foydalanish kerak; 
e)
Ko’p maqsadli alohida obyektlarni e’tiborga olish kerak. 
Masalan, park (bog’) uchun maydon tanlashda shuni e’tiborga olish kerakki, 
agar shaharda kuchli shamol esib tursa, o’sha tomonga daraxtlarni joylashtirish 
kerak, daryo yonida, bosh qa suv obyektlarida bog’lar suvning yoniga (yaqiniga) 
joylashtiriladi. 
Foydalanishi chegaralangan daraxtzorlarda, shu yerdagi inshoatga bog’liqdir. 
Maxsus foydalanish uchun barpo etilgan daraxtzorlar maqsadga muvofiq, 
funksiyani bajaradi. Masalan, zavod va shaharning aholi yashaydigan qismi orasida 
shamoldan himoya qiluvchi, suv obyekti oldida - suvni himoya qiluvchi daraxtzorlar. 
O’zbekistonning shaharlaridagi yashil daraxtzorlarni loyihalashtirishda 
(loyihada). quyidagi joylashtirish tarmog’i qo’llaniladi: 
1)
to’g’ri burchakli - kuchli shamol esadigan shaharlar, vohalarda yarim cho’llarda 
(Yangiyer, Nukus va boshqalar). 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

30
2)
chiziqli - kuchsiz shamolli tog’ oldi rayonli shaharlarda (Toshkent, Fargona, 
Samarqand, Andijon); 
3)
aralash - to’g’ri burchakli va chiziqli tarmoqlar murakkab relyefli shaharlarda 
(Angren, Olmaliq, Chirchiq, Namangan) va cho’l bilan chegaralarda (Buxoro, 
Qarshi); 
4)
Lokalli - qumli cho’llarda joylashgan shaharlarda
(Tamdi, Gazli). 
L.V.Luns yangi tarmoqni taklif qildi, ular qo’yidagicha; shahar va sanoat 
rayonlari yashil daraxtzorlar bilan ajralib turadi. Turar joy rayonlar bulvarlar bilan 
ajratilib turiladi. Mikrorayonni markazida parklar joylashadi. Parklar, bog’lar, 
bolalar bog’lari shaharda bir tekisda joylashadi. Markaziy shahar parki, botanik va 
zoologik bog’lar suv havzalari kirg’oklarida joylashgan. Shaharning ichidagi 
ko’kalamzorlar tarmog’i o’rmon parki halkasi bilan bog’langan. 
Demak, tabiiy va loyiha sharoitlariga bog’liq ravishda daraxtzorlarni 
joylashtirishda har xil chizmalar ishlatilishi mumkin.