Agrokimyo va tuproqshunoslik

2.Magmatizm jarayoni. Magma intruziyalarining yer po`stida joylashish 
shakllari. 
Magma
- 
o‘ta qizigan suyuq, erigan massa bo‘lib, yer po‘stining ichki 
qismlarida radioaktiv elementlarning parchalanishidan ajralib chiqqan issiqliq 
energiyasi tufayli hosil bo‘ladi. Magma murakkab tarkibli, asosan silikatli suyuqlik 
bo‘lib, uning tarkibida erigan uchuvchan komponentlar ko‘p bo‘ladi. Bu 
komponentlar magmaning harakatchanligini oshiradi. Magma o‘choqlari yer 
po‘stining serharakat joylarida va yuqori mantiyada hosil bo‘ladi. Magmadagi 
uchuvchan komponentlar katalizatorlar deb ataladi.
Mineralizatorlar
 
minerallarni hosil qiluvchi elementlar bo‘lib, bunda 
ularning tarkibidagi suv bug‘lari asosiy ahamiyatga ega bo‘ladi. Suv 
bug‘laridan tashqari, magmada mineralizatorlardan SO2 NSl, NF, SO2, N2 
SO3 va boshqalar bo‘ladi. Magma tarkibining 96,88% SiO2,TiO2 , Al2O3, 
Fe2O3, FeO, MgO, SaO, N2O, K2O tashkil qiladi. Bulardan tashqari, 
magmada kam miqdorda R, S, Sl, S, Va, Sr, Mn, Ni, So, V kabi elementlar 
bor. Qolgan barcha elementlar magma umumiy tarkibining 0,5% ni tashkil 
etadi. 
Demak magma turli gazsimon komp onentlar bilan to‘yingan murakkab 
silikatli suyuqlikdan iborat bo‘lib, uning tarkibida kremniy oksidining 
miqdori 35 dan 80 % gacha yetadi. Kremniy oksidining miqdoriga qarab 
magma nordan (SiO
2
((((), o‘rta (SiO
2
(65-62(), asosli (SiO
2
(52-45%) va 
o‘taasosli (SiO
2
(45%) guruhlarga bo‘linadi.
Magmaning jinslar orasiga yorib kirishi jarayonida uchuvchi komponentlarning 
bir qismi ajralib chiqadi va yondosh jinslarga o‘z ta’sirini o‘tkazib, ularning tarkibini 
birmuncha o‘zgartiradi. Magma tarkibida erigan uchuvchi komponentlarning qolgan 
qismi magmaning yer yuzasiga oqib chiqish vaqtida mavjud bosimning pasayib 
ketishi natijasida undan ajralib chiqadi.
Magmadan turli mineral tarkibli tog‘ jinslarining bosqichma - bosqich hosil 
bo‘lish jarayonlari yig‘indisiga